میراث مکتوب – همایش دو روزه «شعر، ادب و عرفان آذربایجان در قرن هشتم تا دهم هجری» امروز سه‌شنبه 11 آبان ساعت 15 در دانشگاه تبریز، آغاز به‌کار می‌کند.
رونمایی از «خلاصة الاشعار و زبدةالافکار (بخش تبریز و آذربایجان و نواحی آن)» و «دیوان غیاث‌الدین کُجُجی (از عرفای قرن هشتم آذربایجان)» و «سند دبیرخانه دائمی احیای مکاتب تبریز» از برنامه‌های این همایش است. چکیده دو مقاله‌ای که امروز (روز نخست همایش) ایراد می‌شود، اختصاصاً در اختیار «ایران» قرار گرفته که در ادامه می‌خوانید.
تذکره سخنوران آذربایجان
تذکره خلاصة الاشعار و زبدة الافکار از تذکره‌های مفصل و مهم زبان فارسی است، که تألیف آن در ربع سوم قرن دهم (975ق) آغاز شده و در ربع اول قرن یازدهم (1016ق) به پایان رسیده است. این تذکره از آن جهت مفید است که به جغرافیای شعر فارسی در ایران نظر دارد. البته مؤلف، به سائقه حب وطن، به شاعران کاشان توجه بیشتری کرده است و از بعضی شاعران نواحی دیگر، مثلاً تبریز، فقط به یک بیت از اشعار و دو سطر، به اصطلاح خود، موقف افکار آنان بسنده است. از مولانا صافی به قدر یک بیت شعر و دو سطر از زندگی او، از مولانا معروف هفت بیت شعر و هفت سطر از زبده افکار، از مولانا جانبی، مولانا طفیلی و مولانا قوسی هر کدام یک بیت شعر و یکی - دو سطر از ویژگی‌های شعر آنان سخن گفته است. اما این بخش از تذکره به محققان این امکان را می‌دهد که با در دست داشتن این کتاب، که مؤلفان سخنوران آذربایجان، دانشمندان آذربایجان، قاموس الاعلام و دیگر کتب تاریخ ادبیات ایران در شرح احوال و آثار شاعران آذربایجان همگی از آن بهره گرفته‌اند، زندگی شاعران و اشعار آنان را بیش از آنچه در این کتاب آمده است بررسی کنند.
ساده و بی‌پیرایه، همچون سعدی
غیاث‌الدین شیخ محمد کُجُجی، مشهور به خواجه‌شیخ، در روزگار سلطان اویس و پسرش سلطان حسین جلایر، هم‌عصر با حافظ شیرازی، شیخ‌الاسلام تبریز بود. او منسوب به خاندانی پرآوازه از سادات اهل کججان (دهی در دو فرسنگی تبریز) بود و در روزگار آل چوپان و آل جلایر، از نفوذ سیاسی – اجتماعی بسیاری برخوردار بود. در نوشته‌های پیشینیان، هر جا سخنی از غیاث‌الدین کججی به میان آمده، شعر او به پاکیزگی و همواری وصف شده است. او در شعر خود بسیار تحت تأثیر سعدی است و برخی از مصراع‌های او را تضمین کرده است؛ سبک شاعری کججی، همانند سعدی ساده و بی‌پیرایه است.
منبع: روزنامۀ ایران