میراث مکتوب – بزرگداشت استاد سیداحمد حسینی اشکوری با حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، احمد مسجدجامعی رئیس شورای شهر و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب شب گذشته در سرای اهل قلم برگزار شد.
استاد اشکوری از بام تا شام کوشیدند تا میراث مکتوب را سامان دهند
حجت الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد در این مراسم با قدردانی از مؤسسهٔ خانه کتاب برای برپایی این آیین گفت: این مراسم برای عالمی اثرگذار، مطرح و چهره برگزار شده است.
وی ادامه داد: هیچ تردیدی نیست که ملت‌‌ها و اقوام با میراث مکتوب ارزشمندن‌‌شان شناخته می‌شوند. امروز فهرستنگاری مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی از افتخارات بزرگ شیعه به شمار می‌آید و اینک حسینی اشکوری فهرستنگاری، زیست‌‌نامه‌‌نویسی و بازسازی میراث کهن و آثار شیعه را به اوج رسانده است.
وی ادامه داد: انجام چنین اقدامات طاقت فرسایی اخلاص می خواهد و محققان برای تحقق اهداف شان در کنار خودسوزی به خودسازی می‌رسند و در روایات ما آمده «مومن کسی است که کم بهره می‌گیرد و بسیار بهره می‌رساند.» این روایت مصداق فعالیت سیداحمد حسینی اشکوری در حوزه تصحیح و فهرست نگاری است.
مهدوی راد تصریح کرد: فرهنگ مکتوب شیعه را آیت الله اشکوری و بزرگان دیگر قلم زدند و عرضه میراث بزرگ عالمان شیعه اخلاصی می‌خواهد که این اخلاص در وجود این عالم بزرگ قرار دارد. استاد اشکوری از بام تا شام کوشیدند تا میراث مکتوب را سامان دهند.
وی با توجه به اقدامات استاد اشکوری در جهت ترویج مکتب تشیع گفت: کسی همانند جرج زیدان معتقد بود که شیعه آنقدر میراث مکتوب ندارد که ادبیات آن مشخص شود اما افرادی همانند استاد آقا بزرگ تهرانی و در نهایت استاد اشکوری با تعلیمات خود این مهم را سر و سامان بخشیدند و تلاش‌های سترگی در این راه انجام دادند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: کارهایی که استاد اشکوری انجام داده است آنچه که مفید دانسته را عملیاتی کرده به همین منظور معتقدیم انجام چنین کارهایی در وهله نخست اخلاص می‌خواهد و در نهایت صبور و شکیبایی چرا که مومن کسی است که کم بهره گرفته و بیشتر بهره برساند که استاد اشکوری از این جامعه چه بهره‌ای برده است اما تاریخ خواهد گفت که وی چه بهره‌ای به جامعه رسانده است.
استاد اشکوری آثاری را معرفی کردند که مغفول مانده بود
در ادامه این مراسم احمد مسجد جامعی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، بیان کرد: نگاه ویژه‌ای را که استاد اشکوری در حوزه نسخه های خطی دارند با گشتی بر کتابخانه ایشان می توان به خوبی مشاهده کرد چراکه وی نه تنها در کتابخانه اش مباحث مربوط به حوزه دین و علوم دین را در یک جایگاه ویژه‌ای قرار داده بودند بلکه قفسه‌هایی به رمان، هنر و علوم دیگر اختصاص پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: این جامعیتی را که در کتابخانه استاد اشکوری می‌بینیم، مورد نیاز خود استاد است به مواقع رمان، هنر، ادبیات، دین، شعر و عرفان و در نهایت همه بخشی از وجود ایشان را تشکیل می‌دهد اگرچه اظهار می کنند که من از این گروه نیستم اما همه این علوم در حوزه بررسی و مطالعه ایشان است.
مسجدجامعی ادامه داد: ویژگی حوزه نسخ خطی هم از جمله‌ای است که تنها حوزه علوم دین را دربر نمی گیرد بلکه نجوم، ریاضیات، کشاورزی و علوم انسانی و زیستی و همه معانی و تعریف را دربرمی گیرد و گنجینه عظیمی از حوزه تفکر و اندیشه در این آئین و این فرهنگ را بیان کرده و نشان می‌دهد.
وی افزود: استاد اشکوری با ورود به این عرصه، ساحت‌هایی را معرفی کردند و چهره‌هایی را نشان دادند که مغفول بوده است؛ این که عرض می‌کنم مغفول مانده و بیان داشتند که مرحوم استاد حضرت آیت‌الله عزیز طباطبایی اظهار داشتند پنج درصد آثار شناسایی شده است آن برآوردی بوده که در باب نسخ خطی موجود در کتابخانه‌های شرق و غرب عالم نسبت به حوزه تمدنی ما وجود دارد، برآورد ۵ میلیون است؛ اگر شما مجموعه آن چه در فهارست تنظیم شده را بررسی کنید، می بینید که چقدر فاصله است بین آن چه که وجود دارد و آن چه شناسایی و معرفی شده است که حتی برخی از این شناسایی‌ها هم از دقت لازم برخوردار نیست.
وی اضافه کرد: وجه متمایزی که استاد اشکوری به طور خاص به آن پرداخته‌اند، چیزی است در یکی از گزارش ها به آن اشاره کرده‌اند که در سفر به نقاط مختلف عالم، مورد سؤال قرار گرفته‌اند که آیا در حوزه فرهنگ کشور شما، آثار خطی عربی وجود دارد و یا ندارد؟ و از این جهت این همه آثاری که به عنوان تراس اسلامی به زبان عربی و نسخ خطی عربی است، ایران فاقد آن است؟ ایرانیان سهمی در این مسئله نداشتند؟.
مسجدجامعی ادامه داد: این نکته بسیار مهمی است که بررسی و معرفی که استاد اشکوری از نسخ خطی عربی کتابخانه‌های ایران، باب جدیدی را برای گفت و گو یا بخشی از جهان باز کردند، واقعیت این است که شناخت از حوزه تمدن اسلامی به دلایل مختلف خلاصه در جهان عرب شده است و بعضاً خلاصه در آن چیزی است که حکومت و دولت عثمانی عرضه کرده است.
وی افزود: حتی بسیاری از آثاری که به این حوزه تمدنی تعلقی دارد به نام عرب و عثمانی شناخته می‌شود و حتی در تألیفات برجسته و برگزیده عالم هم که نوشته می‌شود به عنوان حوزه عرب معرفی می‌شود؛ نمونه آن نیز کاری است که آقای رشدی راشد انجام داد و منابعی که در حوزه تمدن ایرانی شکل گرفته بود، و عموماً روایت ایرانی داشت، در حوزه عرب معرفی کرد و این به همین نام شناخته شده است و کتاب ارزشمندی هم محسوب می‌شود.
رئیس شورای شهر گفت: آن چه که استاد اشکوری انجام داده‌اند، این بود که فهرست نسخ خطی کتابخانه‌های ایران را شناسایی کردند؛ ما در مجموعه شناخته شده در جهان داریم یک اثر که فهرست نسخ خطی را ارائه می کند و دیگری کتابی که تلاش دارد تکمله‌ای بر آن بزند؛ آن قدر یادداشت های سزگین گسترده می‌شود که به انتشار مجزای این اثر اقدام می کند.
وی اضافه کرد: ما مجموعه‌‌هابی دیگری هم داریم کشورهایی مانند اردن منتشر کرده‌اند و حتی کشورهای اروپایی هم به این مهم پرداختند و فرانسه و اسپانیا هم مجموعه‌هایی را منتشر کردند؛ اما نکته ویژه‌ای که در این آثار که به صورت مجموعه است این است که نسخ خطی مربوط به حوزه کتابخانه های ایران در آن معرفی نشده است و از این حیث از یک فقر محسوسی برخوردار است.
استاد اشکوری الگویی برای پژوهشگران دین
در ابتدای این مراسم علی شجاعی صائین مدیرعامل خانه کتاب بیان کرد: کیفیت آثار استاد اشکوری ما را بر آن داشت که بزرگداشتی را برای او در سرای اهل قلم برپا کنیم.
وی اضافه کرد: استاد اشکوری ضمن تنوع تالیف آثار، تصحیح و ترجمه به استادی تمام به این حوزه ورود پیدا کردند و بسیاری از آثار وی الگویی برای پژوهشگران حوزه دین است.
شجاعی صائین ادامه داد: مجموعه کارهای استاد احمد حسینی اشکوری سهولت و راحتی را برای پژوهشگران و مراکز پژوهشی فراهم کرده است به گونه‌ای که آثار تالیفی، ترجمه و تصحیح استاد اشکوری کمک شایانی به پژوهشگران حوزه دین کرده است.