میراث مکتوب – بزرگداشت استاد فاضل و توانا و پژوهشگر نستوه، مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه، نسخه شناس، فهرست‌نویس، مصحح و مترجم برجسته و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش روز شنبه 17 مردادماه 1394 در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار شد.
در این مراسم که با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون دکتر ژاله آموزگار، کریم نجفی برزگر، دکتر نجفقلی حبیبی و دوستداران علم و دانش برگزار شد، دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ سید عبدالله انوار، نسخه شناس و فهرست‌نویس برجسته؛ کامران فانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، علی بهرامیان، عضو شورای عالی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و محقق و پژوهشگر به بیان دیدگاه‌های خویش نسبت به این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی، فرهنگی و اخلاقی وی را تکریم کردند.
در این مراسم ابتدا دکتر محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سخنرانی کرد. وی بیان کرد: مرحوم دانش‌پژوه از نوادر زمان ما بودند. ایشان برای علم و دانش و نگه داشتن فرهنگ این مملکت تلاش بسیار نمودند و در آن زمان‌هایی که کتاب‌های خطی و میراث‌های نیاکان ما به وسیله قاچاقچی‌ها به خارج از ایران برده می‌شد، مرحوم دانش‌پژوه از نخستین کسانی بود که همت گماشت بر این که نسخه‌های خطی ایران و آثار دانشمندان بزرگ ایرانی در یک جا گردآوری و معرفی شود و مورد استفاده قرار گیرد. پیش از آن ما می‌دیدیم بهترین کتاب‌های اسلامی چه فارسی و چه عربی یا در موزه بریتانیا بود یا در کتابخانه ملی پاریس، ایتالیا، اسپانیا و همچنین در جاهای دیگر. بعد از آن چند نفر انگشت شمار نظیر مرحوم دانش‌پژوه همت ورزیدند و ایشان را یاری دادند تا کتاب‌های ذی‌قیمت فارسی و عربی که مربوط به فرهنگ اسلامی است را جمع‌آوری و معرفی بکنند. بنابراین این آثار در کتابخانه مرکزی دانشگاه جمع‌آوری شد.
عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: گذشته از مسئله فهرست‌نویسی و معرفی آثار گرانبهای فرهنگ اسلامی ایرانی، دانش‌پژوه یک عالم درجه یک بود. تحصیلات حوزوی و طلبگی را در زادگاه خود در آمل به اتمام رسانده بود و مردی جامع‌الاطراف بود. فقه میدانست و کتاب‌های فقهی چاپ و تصحیح کرده بود. فلسفه میدانست و آثار فلسفی داشت. وی همچنین در تاریخ و علوم دیگر آثاری به جای گذاشته است.
دکتر محقق گفت: دانش‌پژوه به وسیله همین نشر آثار نزد دانشمندان دنیا معروف شده بود و بزرگان همه او را می‌شناختند.
سید عبدالله انوار، نسخه شناس و فهرست‌نویس برجسته سخنران دیگر این مراسم دربارۀ شخصیت علمی استاد دانش پژوه گفت: او فرهیخته‌ای که جز به منابع فرهنگ اسلامی و آشنا کردن دیگران با این فرهنگ با کارهای گرانبهای خود بفکر چیز دیگر نبود و یکی از مفاخر فرهنگی ایران است. ارسطو در کتاب اخلاق نیکو، حس خود می‌گوید فرهیختگی فرد وقتی به کمال میرسد که او علاوه بر تهذیب نفس در تدبیر منزل خود بخوبی کوشد. زنده یاد دانش‌پژوه نیز از کار ارسطو غافل نماند و فرزندانی شایسته تربیت کرد و به جامعه ایران تقدیم نمود. فرزند ارشد او دکتر دانش‌پژوه یکی از بزرگترین متخصصان جهانی در پزشکی قلب است.
سخنران دیگر این مراسم کامران فانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب‌فارسی بود. وی گفت: مهمترین ویژگی مرحوم دانش‌پژوه این بود که شیفته فلسفه و منطق بود. فیلسوف و منطق‌دان بزرگی بود. ایشان آثار بسیاری در حوزه منطق و فلسفه چاپ کرده، به عنوان مصحح اما فراتر از این بود. من خودم به فلسفه علاقمندم و اصلا روابط من با ایشان بیشتر در همان حوزه فلسفه و منطق بود. یک بار به ایشان گفتم که شما مثل آنتون چخوف می‌مانید. چخوف پزشک بود، پزشک خیلی خوبی هم بود. خودش می‌گوید: پزشکی همسر قانونی من است ولی ادبیات معشوقه آسمانی من است. شما هم همین جورید. در واقع تمام کارهای محققانه‌ای که می‌کنید یک طرف، ولی آن چیزی که در درون شما می‌جوشد، همان عشق به خردورزی و حکمت دوستی است که در فلسفه و منطق منعکس شده است.
علی بهرامیان، عضو شورای عالی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی دیگر سخنران این مراسم بود. وی گفت: باید از مدیران این انجمن، به ویژه استاد دکتر محقق و جناب آقای دکتر نصیری سپاسگزار بود که این مجلس را برای بزرگداشت یکی از پر آوازه‌ترین خادمان فرهنگ و نمدن ایرانی – اسلامی ترتیب داده‌اند.
عضو شورای عالی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی گفت: راست است که ما استاد دانش‌پژوه را بیشتر به کار فهرست‌نگاری و نسخه‌شناسی می‌شناسیم و او بیشتر عمر خود را به شناسایی و معرفی میراث نیاکان ما گذراند، اما او پروردۀ مکتبی در تعلیم و تعلم بود که در ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی سابقه‌ای بیش از هزار سال داشت. یکی از ویژگی‌های این فرهنگ، پرورش اشخاص مستعد و علاقمند در ابعاد گوناگون بود و متعلمان اندک اندک در زمینه‌های گوناگون علمی دانش می‌اندوختند.
منبع: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران