میراث مکتوب- انتشارات دندانه کتاب «اخبار و اعلانات دندانپزشکی در مطبوعات عصر قاجار» به کوشش سعید میرسعیدی را روانه بازار نشر کرد. از میان منابع مختلفی که به یافتن زوایای تاریخ علم دندانپزشکی کمک می‌کنند، مطبوعات قدیم نقش برجسته‌ای دارند.
در روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها و مجلات نیمه دوم عصر قاجار که با نزدیک شدن به دوره مشروطه و سال‌های ابتدایی قرن گذشته تعداد و تیراژشان افزایش می‌یابد، آگهی‌ها، خبرها و یادداشت‌هایی مرتبط با دندانپزشکی و دندانسازی وجود دارد.
این مطالب با گذر زمان ارزش تاریخی زیادی یافته‌اند و هم‌اکنون از مهمترین اسناد تاریخ دندانپزشکی هستند. گزیده‌ای از مهمترین این مطالب با تصاویر و توضیحات در این مجموعه گردآوری شده‌اند. در این کتاب نشریات دوره قاجار بررسی شده و تعدادی از آگهی‌ها و اعلانات و اخبار یافت شده در این نشریات، برای اولین بار است که دیده و منتشر می‌شوند.
در مقدمه کتاب «اخبار و اعلانات دندانپزشکی در مطبوعات عصر قاجار» می‌خوانیم: حدود صد و هشتاد سال پیش با انتشار روزنامه کاغذ اخبار، عصر مطبوعات ایران آغاز شد.
میرزا صالح شیرازی که در دوره فتحعلی‌شاه قاجار برای آموختن علم چاپ و ایجاد باسمه‌خانه به اروپا رفته بود، در ابتدای دوران سلطنت محمدشاه در سال ۱۲۵۳ قمری کاغذ اخبار را به سبک فرنگی و با ترجمه تحت‌اللفظی کلمه روزنامه که در فرنگ معمول بود، منتشر کرد. هر چند انتشار این روزنامه بیش از سه سال ادامه نیافت، اما در سال‌های بعد با نشریاتی چون وقایع‌اتفاقیه، روزنامه دولت علیه ایران، روزنامه دولتی و… این روند ادامه پیدا کرد.
تعداد این موارد به علت عدد اندک دندانپزشکان آن روزگار، مانند دوران بعد و روزنامه‌های عصر رضاشاه و سال‌های معاصر، فراوان نیست، اما اهمیت بیشتر دارد. پیش از میانه دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار دندانپزشک در ایران نبود و پزشکان خارجی دانش‌آموخته و اطبای انگشت‌شمار ایرانی تحصیل‌کرده فرنگ به همراه پزشکان سنتی ایرانی مشغول به طب قدیم، گاه به درمان‌های مختصر دندانپزشکی از جمله کشیدن دندان و معالجات لثه دست می‌زدند. همچنین دلاک‌ها و سلمانی‌های محلی نیز به صورت تجربی به کار کشیدن دندان مشغول بودند.
قدیمی‌ترین اعلان یافت شده در مورد دندانپزشکی مدرن در روزنامه‌های ایران در تاریخ ۱۳ شعبان ۱۲۸۶ قمری برابر با ۲۷ آبان ۱۲۴۸ خورشیدی در روزنامه دولتی منتشر شده است.
روزنامه دولتی، منطبعه دارالخلافه ناصری در مدرسه مبارکه دارالفنون در دارالطباعه دولتی، بعد از روزنامه وقایع اتفاقیه و قبل از روزنامه ایران تا پیش از سال ۱۲۸۸ قمری منتشر می‌شده است. در متن این آگهی، نام دندانپزشکی فرانسوی را می‌بینیم که در مقالاتی «مسیو پلوکه» یا «مسیو پاز» خوانده شده، اما به طور دقیق قابل خوانش نیست و به وسیله کاتب وقت روزنامه به صورتی مخدوش و غیرقابل تشخیص نوشته شده و یا در مرحله چاپ به این شکل درآمده است.
از متن این آگهی اطلاعی در مورد استخدام این دندانپزشک توسط دولت ایران به دست نمی‌آید و در سایر منابع نیز تاکنون سندی در مورد استخدام او در دربار و دولت ایران دیده نشده است. نکته قابل توجه دیگر اینکه این دندانپزشک طبق این اعلان، در تاریخ ۲۰ رجب ۱۲۸۶ قمری وارد تهران شده و این تاریخ تقریبا سه سال پیش از ورود دکتر هیبنت، پزشک ناصرالدین شاه بوده و بنابراین روشن می‌شود دکتر هیبنت برخلاف آنچه مشهور است اولین دندانپزشک خارجی حاضر در ایران نبوده است. همان‌طور که عنوان شد به جز این آگهی، تاکنون هیچ سند دیگری از این دندانپزشک فرانسوی به دست نیامده است و از مدت زمان حضور او در ایران اطلاعی در دست نیست.
نکته قابل توجه در این آگهی تاکید بر ساخت دندان مصنوعی است که احتمالا تا آن زمان در ایران سابقه‌ای نداشته است. همچنین در این آگهی به درمان‌هایی چون جرم‌گیری و ترمیم دندان و اعمالی شبیه به ارتودنسی امروز هم اشاره شده و از عبارت کرم‌خوردگی دندان به جای پوسیدگی استفاده شده است.
کتاب «اخبار و اعلانات دندانپزشکی در مطبوعات عصر قاجار» شامل مقدمه، یادداشت ناشر، قدیمی‌ترین آگهی دندانپزشکی، اعلانات دکتر هیبنت، اعلانات میخائیل واگشال، دندانساز تبریزی، مسنن‌‌السلطان، دندانساز مصری، اعلانات دکتر استپانیان، اعلانات دکتر گریگوریان، خبر اعطای لقب مسنن‌الممالک، اهدای نشان سلطنتی به دندانساز، اعلانات دکتر ژاکوب، اعلانات دکترلوی، گرد پاک کردن دندان، اشیا دندانسازی در دواخانه فرانس، حکیم دندانساز، توجه دندان اطفال، دو مقاله دندانپزشکی در نشریه تربیت و دندانساز یهودی پاریس است.
انتشارات دندانه کتاب «اخبار و اعلانات دندانپزشکی در مطبوعات عصر قاجار» به کوشش سعید میرسعیدی را در ۵۴ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۱۲۰هزار تومان چاپ و راهی بازار نشر کرده است.
منبع: ایبنا