کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی از ابتدای تأسیس، همواره یکی از مهمترین مراکز علمی و فرهنگی در پاسداری از میراث مکتوب فرهنگ و تمدن ایران و اسلام بوده است.
این کتابخانه در کنار حفاظت از ذخایری گرانسنگ از این میراث معنوی، خود با تشکیل بخشی با عنوان «مرکز پژوهش کتابخانۀ مجلس» وارد عرصۀ متن‌پژوهی و تصحیح و احیای نسخه‌های خطی شده و در تلاش است تا آثار علمی، فرهنگی و هنری پیشینیان این سرزمین را به نسل امروز ارائه دهد.
یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های این تلاش، انتشار متون ارجمند ادب فارسی در حوزۀ شعر و نثر است که پیش از این با چاپ دواوین شاعرانی چون عضد، زلالی خوانساری، بدر چاچی، نظام استرآبادی، کمال غیاث شیرازی، اثیر اومانی و …و نیز آثاری مانند انیس‌الوحده و جلیس‌الخلوه، گیهان‌شناخت، المنتخب من السیاق لتاریخ نیسابور و … تحقّق یافته است. اینک و در ادامۀ همین روند، کتابخانۀ مجلس انتشار مجموعه‌ای را با حمایت جناب آقای دکتر محمد رجبی و به ابتکار بهروز ایمانی آغاز کرده و آن چاپ و نشر ۱٫دواوین شعرای کهن و ۲٫ بازیابی اشعار پراکنده از شعرای کهنی که دیوانی از آنها بر جای نمانده است.اشعار بازیافته کافی ظفر همدانی (شاعر دورۀ سلجوقی) نخستین دفتر از این مجموعه است که در بردارنده اشعار پراکنده‌ای است که در تذکره‌ها و جنگ‌ها به نام کافی ظفر ثبت شده و به همّت بهروز ایمانی در دفتر مذکور فراهم آمده است. وی در مقدّمۀ فاضلانه و مفصّل خود پس از بررسی پیشینۀ پژوهش در احوال کافی ظفر توسّط محققانی همچون بدیع‌الزمان فروزانفر در سخن و سخنوران؛ ذبیح‌الله صفا در تاریخ ادبیات در ایران؛ سعید نفیسی در نمونۀ نظم و نثر فارسی؛ پرویز اذکائی در همدان‌نامه؛ و مهدی درخشان در بزرگان و سخن‌سرایان همدان، خود به تفصیل احوال این گویندۀ زبردست را بررسیده و اطلاعات ذی‌قیمتی از زندگی او در اختیار مخاطب قرار داده است. در ادامه نیز با معرفی مشروح منابع اشعار کافی ظفر و ویژگی‌های اشعار وی، به واکاوی اختلاط سروده‌های کافی ظفر با اشعار دیگران پرداخته است. کتاب در پایان دارای نمایه‌های کاملی از قبیل نامه‌ها، القاب، گروه‌ها، پیشه‌ها، مناصب، جای‌ها، جانوران، داروهای گیاهی، گل‌ها، گیاهان، درختان و میوه‌ها، اضافات تشبیهی و کنایات، اصطلاحات و واژگان علمی، …. و همچنین تعلیقات مفیدی است که آثار دقت و وسواس علمی در آن آشکار است و کار محققان را در بررسی اشعار این سراینده تسهیل می‌کند.
دیوان اشرفی سمرقندی یکی دیگر از تازه‌های نشر کتابخانه مجلس شورای اسلامی است. وی از سرایندگان سدۀ ششم هجری است که دیوان اشعار او تاکنون به چاپ نرسیده بود و محقّقان در بابِ وی تنها اطلاعات محدودی از طریق تذکره‌ها در اختیار داشتند. عباس بگ‌جانی و امید سروری مصحّحان جوان این دیوان که پیش از این کار بزرگ تصحیح دیوان اثیر اومانی را به انجام رسانده بودند، یکی از مهمترین مزایای دیوان اشرفی را علاوه بر فواید زبانی و ادبی، اطلاعات تاریخی مهم دربارۀ حکمرانان محلّی و پادشاهان سلسله قراخانی در سدۀ ۶ق در ماوراءالنهر ذکر کرده‌اند، که در منابع تاریخی به آنها کمتر پرداخته شده است. مصححان در این تصحیح، از همۀ مجموعه‌ها، سفینهها، تذکره‌ها و جنگ‌های خطی و چاپیِ در دسترس که از اشعار اشرفی بهره‌ای داشته‌اند، استفاده کرده‌اند. در مقدّمه نیز براساس اطّلاعاتی که از دیوان وی به دست می‌آید، شرحی جامع از احوال او ارائه نموده و سبک شعریِ وی را به تفصیل مورد بررسی قرار داده‌اند. همچنین در پایان متن تعلیقاتی مختصر به همراه ۱۲ نمایه مفید ارائه شده که به تحقیق درباره اشعار این سرایندۀ گمنام کمک شایانی می‌کند.
دیوان جنید شیرازی؛ معین‌الدین ابوالقاسم جنید بن محمود شیرازی، از واعظان مشهور شیراز در سده ۸ق، شاعر دیگری است که کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی مجموعه‌ای از سروده‌های او را منتشر کرده است. چنان‌که مصحّح این مجموعه اشاره کرده است دیوان جنید پیش از این دو بار چاپ شده بود. چاپ نخست به کوشش مرحوم سعید نفیسی در سال ۱۳۲۰ و با نقائص و اشکالات فراوان و چاپ دوم به اهتمام احمد کرمی که البتّه این دوّمی همان چاپ نفیسی است که فقط پانوشت‌های آن حذف شده است. به هرحال هر دو چاپ پُرغلط و نایاب است و ضرورت تصحیح و چاپ اشعار جنید به ویژه با پیدا شدن اشعار تازه‌ای از او بیش از پیش احساس می‌شد. اینک امید سُروری با استفاده از ۴ دستنویس دیوان، ۹ جنگ و سفینه خطی و ۴ اثر چاپی، مجموعه‌ای از اشعار جنید را که شامل ۱۳ مسمّط، ۲۹ قصیده، ۱۳۱ غزل، ۷ قطعه، ۱ ترکیب‌بند و ۴ رباعی می‌شود، در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار داده است. وی همچنین در مقدمۀ جامع خود به بررسی شرح احوال و آثار و سبک شعری جنید پرداخته و در خصوص وعظ و واعظان در سده ۸ق در شیراز اطلاعات جالبی ارائه کرده است.
کلیات نظام قاری؛ عنوان کتاب تازۀ دیگری است که با تلاش کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی برای نخستین بار به زیور طبع آراسته شده است. این کلیّات که شامل دیوان البسه، مقالات منثور، رساله تقویم سال، کارنامه اطلس، رساله فتوای البسه و رساله جواب می‌شود، به همّت دکتر رحیم طاهر تصحیح شده است. البتّه بخشی از آثار نظام قاری با تلاش میرزا حبیب اصفهانی و با نام دیوان البسه به سال ۱۳۰۳ق در قسطنطنیه و سال‌ها پس از آن نیز به صورت افست و با یادداشتی مختصر از محمّد مشیری درباره زندگی و آثار میرزاحبیب در آغاز آن در تهران چاپ شده بود.
کلیات نظام قاری محمود بن امیر احمد، مشهور به نظام قاری، از شاعران سده ۹ق است که او را با عنوان شاعر البسه نیز می‌شناسند. در میان آثار وی دیوان البسه از اهمیت فراوانی برخوردار است. این دیوان به تقلید و تتبع از بسحاق اطعمه شیرازی و در توصیف جامه‌ها و پوشیدنی‌ها سروده شده است و به سبب اشتمال بر نام انواع البسه و اصطلاحات مربوط به پوشیدنی‌ها، در زمینۀ پژوهش در یکی از وجوه تمدّنی و اجتماعیِ ایرانیان، یعنی آداب پوشش و تنوّع البسه در جامعۀ ایرانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به ویژه که بسیاری از این البسه امروزه منسوخ شده‌اند و اطلاع چندانی از آنها نداریم. یکی از بخش‌هایی که می‌تواند نقش مهمّی در این عرصه داشته باشد بخشی است با عنوان «اسامی البسه به حروف تهجّی» که خودِ شاعر تألیف کرده و تعریف و توصیفی دقیق از همۀ پوشیدنی‌های مذکور در اشعار خود آورده است.
این تصحیح بر پایۀ ۴ نسخۀ خطی و یک چاپ سنگی انجام شده است. مصحّح در مقدمۀ خود، ضمن تحقیقی مختصر در احوال، اعتقادات مذهبی و شخصیت شاعر، مختصات سبکی و زبانی وی را نیز بررسی کرده است. وی در انتهای متن، به شرح برخی از مشکلات کلیات پرداخته و در انتهای کتاب ۱۴ نمایه مفید سامان داده که تحقیق بر روی این اثر ارزشمند را آسان‌تر می‌سازد.
در پایان، امیدواریم حرکت پیوستۀ کتابخانۀ مجلس در عرصۀ متن‌پژوهی و تصحیح نسخ، چنان که تا به امروز پُربار و برقرار بوده است ادامه یابد و موانع و مشکلاتی که همه از آن آگاهیم و به ویژه این روزها بیشتر به چشم می‌خورند، وقفه‌ای در این مسیر ایجاد نکند. بدیهی است در این میان حمایت‌های رئیس محترم کتابخانۀ مجلس جناب آقای دکتر رجبی و تلاش‌های بی‌دریغ مدیر مرکز پژوهشِ این کتابخانه جناب آقای بهروز ایمانی که خود از پژوهشگران این حوزه است، بر محقّقان پوشیده نیست و قطعاً مشکور و شایان تقدیر خواهد بود.