ميراث مكتوب – یکی از طرح‌های گسترده و دراز دامن مؤسسه کتابشناسی شیعه، طرح «بزرگان شیعه» یا «أعلام الشیعة» به عربی است.
در این طرح، از میان دانشوران بزرگ تاریخ شیعه که در حفظ و پاسداری از حریم تشیع و گسترش آن به گونه‌ای نقش اساسی و بارز داشتهاند، بیش از یکصد تن از برجستهترین و تأثیرگذارترین آنها انتخاب، و سرگذشت، آراء و اندیشهها، آثار علمی، فعالیت‌های اجتماعی و سایر امور مربوط به هر کدام در کتابی مبسوط منتشر میشود.
ابن میثم بحرانی حیاته و آثاره بیست و نهمین کتاب از سلسله کتب طرح بزرگان شیعه « اعلام الشیعه» میباشد که به تازگی منتشر شده است.
اما ابن میثم بحرانی (قبل از 610 ـ زنده در 687) از دانشمندان بزرگ شیعه، در علوم مختلفی مهارت داشته است. وی در ماحوز بحرین زاده شد و در همانجا هم به خاک سپرده شد. تاریخ ولادت و وفات وی به طور دقیق مشخص نیست، آنچه در این کتاب با بررسی اقوال مختلف مشخص شده، حدود 610 ـ 687 ق است. ابن میثم از خانواده‌ای علمی برخاسته و اجداد وی در زمره علما بوده‌اند. از اساتید شناخته شده وی در بحرین می‌توان به علی بن سلیمان ستری اشاره کرد. ابن میثم سپس به عراق مهاجرت کرده و در بغداد همراه با خواجه نصیر طوسی از ابوالسعادات شیخ اسعد بن عبدالقاهر اصفهانی استفاده کرد. وی در عراق و احتمالا در حله نیز به تحصیل پرداخت. از شاگردان او می‌توان به علامه حلی، سید غیاث الدین عبدالکریم بن طاوس حلی و … می‌توان اشاره کرد.
ابن میثم زمانی وارد عراق شد که اوضاع سیاسی و اجتماعی در حال تغییر بود.
وی را بیشتر به عنوان یک دانشمند کلامی و اهل فلسفه و حکمت می‌شناسند اما در فقه و ادب نیز مهارت فراوانی داشت. کما این که آثار نثر و نظم او زیاد است.
از آثار معروف او می‌توان به شرح نهج البلاغه اشاره کرد. از دیگر آثارش می‌توان به استقصاء النظر فی امامة الائمة الاثنی عشر (ع)، تجرید البلاغة، تقریر القواعد الثلاث، شرح الاشارات، قواعد المرام فی علم الکلام، مسألة فیما یزل به احتمال الاشتراک، مصباح السالکین لنهج البلاغة من کلام امیرالمؤمنین (ع)، اختیار مصباح السالکین، مصباح العرفان، المعراج السماوی، المکتوب، منهاج العارفین فی شرح کلام امیرالمؤمنین، النجاة فی یوم القیامة فی تحقیق أمر الامامة اشاره کرد.
اثر حاضر کتابی جامع و کامل درباره ابن میثم میباشد. مانند دیگر کتب تراجم مؤسسه کتابشناسی شیعه، سعی شده کار تازه و جدیدی ارائه شود. افزون بر آن چند متن و رساله تازه درباره ابن میثم یا از آثار او در انتهای کتاب چاپ شده و بر غنای کتاب افزوده است.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
الفصل الاول: حیاته
الفصل الثانی: عصره
الفصل الثالث: مقامه العلمی
الفصل الرابع: مصنفاته و ما نسب الیه
القسم الاول: مصنفاته
القسم الثانی: ما نسب الیه
الملحقات
1.السلافة البهیة فی الترجمة المیثمیة/ للشیخ سلیمان البحرانی
2.مسألة فیما یزول به احتمال الاشتراک/ لابن میثم البحرانی
3.رسالة تقریر القواعد الثلاث/ لابن میثم البحرانی
4.مفتاح الخیر فی شرح رسالة الطیر/ للشیخ علی بن سلیمان البحرانی
5.النهج المستقیم علی طریقة الحکیم/ للشیخ علی بن سلیمان البحرانی
6.قصة سلامان و آبسال/ لکمال الدین البحرانی
7.ترجمة الشیخ کمال الدین علی بن سلیمان البحرانی/ لمحمد حسین النجفی
8.علی بن میثم البحرانی دراسة فی السیرة/ للدکتور ولید محمود خالص
9.ابن میثم فی کتب التراجم
10.مقالتان حول البحرین/ لخسرو الخسروی
فهرس المصادر
الوثائق و التصاویر
ابن میثم البحرانی حیاته و آثاره
نویسنده:عبدالزهراء العویناتی
مصحح: مؤسسة تراث الشیعة
ناشر: مؤسسه کتابشناسی شیعه
تاریخ چاپ: 1393
مکان چاپ: قم
علیرضا اباذری