ميراث مكتوب – به این پرسش فقط براساس پیشینه‌های زبان نوشتاری می‌توان پاسخ گفت، از آن هنگام که خط در ایران زمین ابداع شده و به کار رفته است. اما به رغم این واقعیت انکارناپذیر، نمی‌توان راه را بر گمانه‌زنی دربارۀ دوره‌هایی بست که خط هنوز در این سرزمین رواج نداشته است. البته اگر پژوهش های متخصّصان زبان های باستانی، باستان شناسان و تاریخ دانان با رویکرد به پرسش هایی که در اکنون در برابر ماست به کمک بیاید، شاید بتوان پاسخ آنها را یافت.
شاهدهای تاریخی فراوان گواه بر آن است که همۀ ملّت ها و طایفه هایی که زبان هایشان یکی نبوده است، از زمانی که با هم داد و ستد کالا داشته اند به تبع آن مبادلۀ فرهنگی هم می کردند و این مبادلات بدون ترجمه امکان پذیر نبوده است. از بومیان ساکن در نجد (فلات ) ایران، پیش از ورود آریائیان، اطلاع در خور توجهی در دست نیست. این بومیان به چه زبانی صحبت می کرده اند و آیا با آریائیان مهاجر یا مهاجم مناسباتی داشته اند؟ اگر آریائیان بدون جنگ و خونریزی به این سرزمین راه یافته اند، آیا راه یافتن و استقرارشان بدون تماس مستقیم و گفتگو با بومیان ساکن امکان پذیر بوده است؟ اگر شاهدهایی تاریخی به دست آید و این نکته را تأیید کند، قدمت ترجمۀ نامکتوب در ایران به عصر ورود آریائیان باز می گردد، یعنی تقریبا به حدود 2000 ق. م ( 4000 سال پیش).
شاهدهای تاریخی فراوان گواه بر آن است که همۀ ملّت ها و طایفه هایی که زبان هایشان یکی نبوده است، از زمانی که با هم داد و ستد کالا داشته اند به تبع آن مبادلۀ فرهنگی هم می کردند و این مبادلات بدون ترجمه امکان پذیر نبوده است. از بومیان ساکن در نجد (فلات ) ایران، پیش از ورود آریائیان، اطلاع در خور توجهی در دست نیست. این بومیان به چه زبانی صحبت می کرده اند و آیا با آریائیان مهاجر یا مهاجم مناسباتی داشته اند؟ اگر آریائیان بدون جنگ و خونریزی به این سرزمین راه یافته اند، آیا راه یافتن و استقرارشان بدون تماس مستقیم و گفتگو با بومیان ساکن امکان پذیر بوده است؟ اگر شاهدهایی تاریخی به دست آید و این نکته را تأیید کند، قدمت ترجمۀ نامکتوب در ایران به عصر ورود آریائیان باز می گردد، یعنی تقریبا به حدود 2000 ق. م ( 4000 سال پیش).
متن كامل مقاله «آغاز ترجمه در ايران» نوشته عبدالحسين آذرنگ كه در ارج نامه استاد محمدعلي موحد منتشر شده است را بر روي فايل زير بخوانيد.
یادآور می‌شود مجموعه مقالات با قافلۀ شوق (ارج نامۀ استاد محمدعلی موحد) به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی از سوی انتشارات ستوده به چاپ رسيده است.
اخبار مرتبط
…………………………………………………
بازبینی مکتوبات مولانا جلال الدّین بلخی رومی و نقد نقدهای آن
مقبرة الشعرا و سابقۀ تاریخی آن
ترجمه منظوم سخنان حضرت محمد (ص)
خاتم و نقش پیدا و پنهان آن در بیتی از حافظ
بررسی جایگاه شناسانه حافظ و مولوی در ارتباط با محیط اجتماعی
نمونه ای نادر از سنجش زمان در کتاب هفتم دینکرد
