کد خبر:30330
پ
Mawlana.UNESCO

آثار مولانا ثبت جهانی شد

به گزارش نمایندگی کشورمان در یونسکو، پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ سه اثر پیشنهادی ایران، برای ثبت در «فهرست حافظه جهانی» از تصویب شورای اجرایی سازمان یونسکو گذشت.

میراث مکتوب- به گزارش نمایندگی کشورمان در یونسکو، پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ سه اثر پیشنهادی ایران، برای ثبت در «فهرست حافظه جهانی» از تصویب شورای اجرایی سازمان یونسکو گذشت.

این آثار شامل:
۱. مجموعه آثار مولانا (مثنوی، دیوان کبیر، مجالس سبعه، مکتوبات و فیه مافیه)
۲. اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار (به کوشش مژده محمدی)
۳. اسناد بقعۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی (به کوشش عمادالدین شیخ‌الحکمایی)

شایان ذکر است که برنامۀ مذکور که از سال ۱۹۹۲ تأسیس شده، وظیفۀ ثبت میراث مستندی را که دارای ارزشِ جهانشمول شناخته شوند، بر عهده دارد‌. شورای کارشناسان بین‌المللی زیر نظر سازمان یونسکو، ارزش آثار معرفی شده را بررسی و بر اساس ملاک‌های فنی و مصوب، اعلام نظر می‌کنند. در نهایت شورای اجرایی یونسکو، متشکل از ۵۸ کشور جهان با بررسی اسناد ذیربط، برای درج عنوان آثار در فهرست جهانی، تصمیم می‌گیرند.

Mawlana.UNESCO-

بحمدالله این بخت و اقبال مرا یار بود که به عنوان نمایندۀ مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در کمیتۀ ملی حافظۀ جهانی با حکم وزیر علوم وقت از آغاز تشکیل، عضو این کمیته باشم و با تصویب اعضای محترم، مسئول تهیه و تنظیم پروندۀ آثار مولانا و آماده‌سازی آن شدم. نخست قرار بود نسخه‌ای از مثنوی معنوی از سوی ایران به یونسکو معرفی شود، ولی از آنجا که یکی از اهداف ثبت آثار، همگرایی و تقویت صلح و دوستی بین اعضا هست، کشور ترکیه به عنوان کشوری که میزبان پیکر مولاناست و کهن‌ترین دستنویس‌های آثار مولانا در قونیه نگهداری می‌شود و از طریق موسیقی سماع، سهم بزرگی در معرفی مولانا دارد، برای ثبت مشترک نسخه‌های مثنوی معنوی دعوت شد. با توجه به اهمیت آثار مولانا، کمیتۀ فنی برنامه، پیشنهادی فراتر داد تا همۀ پنج اثر مولانا با عنوان «کلیات مولانا»، ثبت جهانی شود. برای یافتن نسخه‌های اصیل از آثار مولانا در اقصی نقاط جهان، از سایر کشورها که گمان می‌رفت، آثاری در کتابخانه‌های آنها یافت شود، دعوت به عمل آمد. جلسه‌ای در آنتالیا تشکیل شد. بنده به عنوان نمایندۀ ایران دیدگاه‌های فنی و تخصصی خود را مطرح کردم و البته بر ثبت نسخه‌های مثنوی به عنوان معروفترین اثر مولانا تأکید بیشتری داشتم. زیرا از بین کشورهای شرکت کننده، تنها ایران و ترکیه واجد شرایط ثبت نسخه‌هایی از همۀ آثار بودند و کشورهای دیگر تنها از مثنوی نسخه‌ای معرفی کردند. بااین حال شورای فنی برنامۀ حافظۀ جهانی یونسکو بر این باور بود که ثبت نسخه‌هایی در چارچوب کلیات مولانا فرصت بهتری برای همکاری‌های بین المللی و شناخت نسخه‌های آثار مولانا در دیگر نقاط جهان را فراهم می‌کند. بدین سبب سرانجام نسخه‌هایی از آثار مولانا با همراهی و همکاری کشورهای ایران، ترکیه، تاجیکستان، بلغارستان، آلمان و ازبکستان پیشنهاد شد و سرانجام در فهرست ثبت میراث جهانی قرار گرفت.

در مراحل ثبت که پروندۀ این شش کشور ثبت می‌شد، با دقت تمام جزئیات مورد بررسی قرار می‌گرفت و برخی افزوده‌های غیرمرتبط با آثار مولانا، حذف و اصلاح می‌شد.
شایان ذکر است که طبق دستورالعمل‌های برنامۀ حافظه جهانی یونسکو، هر عضو می‌تواند تنها دو اثر را برای ثبت در هر دو سال پیشنهاد دهد. تاکنون ایران ۱۱ اثر از جمله کلیات سعدی، جامع‌التواریخ، التفهیم بیرونی، خمسۀ نظامی و… را ثبت مستقل کرده، و مسالک و ممالک استخری را که در آن سه نقشۀ خلیج فارس موجود است، با آلمان ثبت مشترک نموده و عرفات العاشقین را با هند ثبت منطقه‌ای کرده است. هر کشوری مجاز است نسخۀ نفیسی که دارای ملاک‌های ثبت جهانی است، پیشنهاد دهد. مثلاً مصر نسخه‌ای از شاهنامه را در فهرست حافظه جهانی ثبت کرده است. این ثبت وظیفۀ دارنده نسخه را برای حفظ و نگهداری بهتر، مرمت و در دسترس گذاشتن برای عموم سنگین‌تر می‌کند. البته وقتی نسخه‌ای از آثار برجسته هر کشوری در فهرست های یونسکو ثبت می‌شود، بر اعتلای فرهنگی آن کشور می‌افزاید. ثبت مشترک نیز که بین چند کشور دارنده نسخه از یک مؤلف انجام می‌شود، گامی است در راستای تقویت صلح و دوستی بین کشورها.
متأسفانه به دلیل هجوم طالبان به افغانستان، پیگیری پروندۀ نسخۀ مثنوی آرشیو ملی افغانستان که بنده آن را تکمیل کرده بودم، ناتمام ماند و کشور همزبان و مظلوم افغانستان از این ثبت مشترک جهانی محروم شد.
این ثبت جهانی آثار مولانا بدون پسوند رومی که در اغلب آثار چاپ خارج ایران رایج است، را به همه فرهیختگان، بویژه ایران‌دوستان تبریک می‌گویم. خوشحالم که به عنوان خادم کوچک فرهنگ ایران، سهم ناچیزی در ثبت آثار حضرت مولانا جلال‌الدین داشته‌ام.

اکبر ایرانی

مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612