میراث مکتوب- دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران از برگزاری گرامیداشتی برای ثبت جهانی «اسناد روابط خارجی ایران در دوره قاجار»، «اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی» و «کلیات مولانا» در بهمن‌ماه با همکاری مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه خبر داد. این سه اثر اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۳ در حافظه جهانی یونسکو ثبت شد.
علی‌اکبر متکان، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران، با تأکید بر اهمیت میراث مستند در حفظ هویت فرهنگی جوامع، گفت: نگرش برنامه حافظه جهانی آن است که میراث مستند جهان متعلق به همه است و باید برای همیشه و به‌طور کامل حفظ و نگهداری شود و در دسترس همگان باشد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران بیان کرد: یونسکو با ثبت این مجموعه‌ها در فهرست حافظه جهانی از کشورها می‌خواهد که همگی برای پاسداشت و نگهداری این مواریث تلاش کنند؛ چراکه میراث مستند جزو بسیار مهم هویت هر ملتی به شمار می‌رود و البته باید اذعان داشت که کشور ما از حیث داشتن میراث مستند، بسیار غنی و در عرصه بین‌المللی شناخته شده است.
او بیان کرد: با ثبت این آثار، امکان دسترسی جهانی به این گنجینه‌ها فراهم شده و در مورد اهمیت آنها آگاهی‌بخشی می‌شود.
متکان با این یادآوری که برنامه حافظه جهانی یونسکو از سال ۱۹۹۲ تأسیس شده و وظیفه آن ثبت میراث مکتوبی است که دارای ارزشِ جهان‌شمول هستند، گفت: پرونده این سه اثر نیز با تلاش‌های اعضای کمیته ملی حافظه‌جهانی در کمیسیون ملی یونسکو تهیه و تدوین و به یونسکو ارسال شد که خوشبختانه در دویست‌و شانزدهمین اجلاس شورای اجرایی یونسکو که اردیبهشت امسال برگزار شد، پس از بررسی ارزش این آثار و تطابق آنها با ملاک‌های فنی معرفی‌شده، در این شورا که متشکل از ۵۸ کشور جهان است به تصویب رسید. از این‌رو کمیسیون ملی یونسکو با همکاری مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در نظر دارد بزرگداشتی را با هدف معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این سه اثر در بهمن سال جاری برگزار کند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران بیان کرد: امیدواریم با برپایی این گرامیداشت، موضوع پاسداری میراث مستند به یک دغدغه ملی تبدیل شود و اقدامات ترویجی و آموزشی در این راستا در دستور کار قرار گرفته و به‌گونه‌ای شود که هر ایرانی خود را پاسدار و حافظ میراث مستند بداند.
مجموعه اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، اسناد به دست آمده از خانقاه ـ بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی (۱۲۵۲ـ۱۳۳۴) عارف مشهور سده هفتم قمری در شهر اردبیل از نظر قدمت، تعداد و تنوع، منحصربه‌فرد است و از مجموعه‌های شاخص جهان اسلام محسوب می‌شود. این مجموعه شامل ۵۹۰ سند است که بیشتر آنها از سده دهم تا چهاردهم میلادی است. همچنین این اسناد از نوع دیوانی، حقوقی، مکاتبات و به زبان‌های فارسی، عربی، مغولی، چینی (در برخی مهرها) و در برخی، متأثر از زبان ترکی و کُردی است. این مجموعه کهن، روایتگر تاریخی متفاوت بر پایه گزارش‌هایی مستند از زندگی واقعی مردم منطقه وسیعی از ایران و بخش‌هایی از عراق و ترکیه و دربردارنده آگاهی‌هایی دقیق از اوضاع اجتماعی و مباحث علمی، سیاسی، اقتصادی، نقش و حضور زنان در جامعه و همزیستی مذاهب و نژادها و از مهم‌ترین منابع قابل اعتماد سده‌های نهم تا هفدهم میلادی در منطقه وسیعی از ایران برای انجام پژوهش‌های گسترده در مطالعات سندشناسی، خط‌شناسی، کاغذشناسی، مهرشناسی، سکه‌شناسی، نام‌شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان‌شناسی، تاریخ معماری و باستان‌شناسی است.
نامه‌های متبادل میان پادشاهان و سران کشورهای جهان با پادشاهان و دربار ایران حاوی ۲۰۰ فقره منتخب از نامه‌های متبادل بین پادشاهان و رؤسای جمهور جهان در فاصله سال‌های ۱۸۰۷ الی ۱۹۲۶ میلادی (۱۲۲۲ هجری قمری ـ ۱۳۰۵ شمسی) با شاهان ایران است که در سال ۱۳۵۲ به دستور وزیر خارجه وقت و توسط مرحوم دکتر خانبابا بیانی و یک تیم کارشناسی طی مدت دو سال شناسایی و جمع‌آوری و در قالب یک کتاب به وزارت خارجه ارائه شد. این مکاتبات به لحاظ مادی از نفیس‌ترین کاغذهای موجود در آن روزگار با خطاطی بی‌نظیر و تذهیب و تزئینات در سربرگ و حاشیه تهیه شده و بیشتر دارای مهر و امضای پادشاهان و رؤسای جمهور کشورهای مختلف در یک دوره ۱۲۰ ساله است (قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰). این مجموعه در مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه نگهداری می‌شود.
طبق دستورالعمل‌های برنامه حافظه جهانی یونسکو، هر عضو می‌تواند تنها دو اثر را برای ثبت در هر دو سال پیشنهاد دهد و مجموعه آثار مولانا (مثنوی، دیوان‌کبیر، مجالس‌سبعه، مکتوبات و فیه‌مافیه)، با همراهی و همکاری کشورهای ایران، ترکیه، تاجیکستان، بلغارستان، آلمان و ازبکستان پیشنهاد شد و در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
منبع: ایسنا