میراث مکتوب- از کتاب «محمد دبیرسیاقی؛احوال و آثار» تالیف مهدی مظفری ساوجی، با سخنرانی عباس کاظمی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری قزوین، سیدمحمد حکاک قزوینی، استاد فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و با حضور علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال این سازمان و جمعی از پژوهشگران و اصحاب رسانه در محل گوشه نقد سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد.
در ابتدای این جلسه سیدمحمد حکاک قزوینی، استاد فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) با بیان این مطلب که وجهه ملّی آثار محمد دبیرسیاقی بارز و مشخص است؛ گفت: محمد دبیرسیاقی از جنبه علمی و تحقیقاتی و همچنین نگارش مقالات ارزشمند علمی خدمت بسیاری به جامعه ایرانی کرد که این موضوع از جنبه ملّی اهمیت بسیاری دارد.
وی ادامه داد: دبیرسیاقی در عمر پربرکت خویش یک لحظه را به بیهودگی نگذراند. او یا در زمینه‌های مختلف تحقیق می‌کرد یا آموخته‌های خود را به شاگردان درس می‌داد. کما اینکه بعد از برگشت به زادگاه خود در شهر قزوین و در 20 سال پایانی زندگی شریف خود، کتابخانه بزرگی از داشته‌های فرهنگی‌اش را در اختیار پژوهشگران و علم‌آموزان قرار داده بود.
دبیرسیاقی سرآمد فضایل اخلاقی و فرهنگی بود
این استاد فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) تاکید کرد: نظم، جدیدت و اعتقاد به انجام کار خوب از ویژگی‌های حرفه‌ای او بود. هویت ملّی یک کشور به فرهنگ آن سرزمین است که زبان، ادبیات، اخلاق و آداب و رسوم، شاخصه‌های مهم شکل‌گیری فرهنگ و دوام ملت‌ها است. به واقع فرهنگ ستون خیمه ملت‌ها است که بیشترین تجلّی آن در زبان و به تبع آن ادبیات و میراث فرهنگی است که زنده یاد دبیرسیاقی سرآمد همه فضایل اخلاقی و فرهنگی بود.
حکاک قزوینی با بیان این مطلب که محمد دبیرسیاقی از پیروان مکتب علامه قزوینی است؛ گفت: دکتر محمد دبیرسیاقی به زبان و ادبیات فارسی خدمت بسیاری کرد و مجموع مقالات او در این حوزه بود. سیاقی در تدوین لغتنامه دهخدا همکاری بسیاری داشت. حساسیت او روی کاربرد درست لغات بسیار بالا بود و اگر لغتی به نادرست و اشتباه به کار برده می‌شد، ریشه و خانواده لغت را مانند آموزگاری متعهد به نسل جوان می‌آموخت.
وی خاطرنشان کرد: فعالیت‌های دبیرسیاقی در حوزه تصحیحات متون، کم نظیر بود و نثر بسیار پاکیزه و درستی داشت که می‌تواند سرمشق برای نویسندگان و فعالان در حوزه نشر باشد.
کسوت آموزگاری دبیرسیاقی در حوزه زبان و ادبیات فارسی برجسته است
عباس کاظمی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری قزوین در ادامه این نشست گفت: سرزمین قزوین دارای جغرافیای سیاسی ویژه‌ای است، که به آن یک هویت فرهنگی و تاریخی بخشیده است. هویتی که با گذشت زمان، در بستر تحولات ملّی و ارتباطات جهانی، شکل کامل‌تری به خود گرفته است. شکلی که قزوین را به کانون بسیاری از جریان‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی تبدیل کرد. با نگاهی گذرا به تاریخ این سرزمین به ویژگی‌های اثربخشی چون رشد چشمگیر علم و دانش، شکل‌گیری مکاتب فرهنگی و هنری، گسترش نظام دیوانسالاری وابسته به خاندان‌های با نفوذ، تعاملات گسترده اقتصادی و فرهنگی در عرصه ملّی و فرا ملّی و غیره برمی‌خوریم.
وی ادامه داد: شاخصه‌هایی چون توجهات فکری و مذهبی، اقتصادی و تجاری و ارتباطات جهانی از جمله ویژگی‌هایی است که شهر قزوین را در عرصه فرهنگی جریان ساز کرده و عالمان و دانشمندانی را در این سرزمین پرورش داده است ونقش مهم و اثربخشی در حیات فکری و اجتماعی ایران پیدا کرده اند و بدون تردید نقشی که فرهیختگان عرصه زبان و ادبیات فارسی در عصر مشروطه خواهی داشتند نقشی ماندگار در حیات فکری ایران است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری قزوین با بیان نقش علامه محمد قزوینی و علامه علی اکبر دهخدا در احیای زبان فارسی ونقش آنها در پرورش شاگردانی چون محمد دبیرسیاقی گفت: دکتر محمد دبیرسیاقی آموزگار زبان و ادبیات فارسی، نسخه شناس و مصحح متون کهن، شاعر و پژوهشگر دهخدا بود. وی در خانواده‌ای عالم، هنرمند و دیوانسالار (دبیر الممالک) پرورش یافته بود و تمام عمر شریف خود را صرف پژوهش برای معرفی داشته‌های باشکوه فرهنگ و ادبیات ایران درعرصه‌های بین‌المللی کرده بود.
عباس کاظمی افزود: مقام معظم رهبری در فرمایشات خود در دیدار با اعضای دومین مجمع بین‌المللی زبان فارسی فرمودند: «بخش عظیم و غیرقابل اغماضی از مواریث کهن بشریت اعم از فلسفه، دین، علم، اخلاق، عرفان و سیاست به وسیله زبان فارسی منتقل شده است که دست یافتن به آن بدون اطلاع از این زبان آسان نیست. آنچه که مولوی، عطار، حافظ، سعدی، فردوسی و دیگر بزرگان علم و ادب فراهم آورده‌اند؛ تنها زمانی می‌تواند مورد استفاده کامل بشریت قرار گیرد که به زبان اصلی یعنی زبان فارسی در اختیار طالبان و پژوهندگان آن گذاشته شود.» و مرحوم سیاقی تمام تلاش خود را در این راه به کار گرفت. تصحیح ایشان بر شاهنامه فردوسی، دیوان منوچهری دامغانی، نزهه القلوب خمداله مستوقی، سفرنامه ناصر خسرو قبادیانی و غیره از منظر فرمایشات مقام معظم رهبری قابل بررسی است.
وی ادامه داد: ده‌ها تالیف و تصحیح ایشان افتخاری برای شهر قزوین است. وی چنان به سرزمین مادری خود عشق می‌ورزید که بخشی از تالیفات وی چون «سرشماری شهر قزوین»، «تاریخچه فرهنگ و مدارس سرزمین» و «سیر تاریخی بنای شهر قزوین» به پژوهش در مورد این شهر اختصاص دارد.
این مقام مسئول در استان قزوین یادآور شد: آنچه شخصیت دبیرسیاقی را برجسته کرده است، کسوت آموزگاری زبان و ادبیات فارسی است و ایشان لحظه‌ای از ضرورت توجه به آن غافل نبود. بی‌شک حلقه‌های ادبی ایشان در قزوین و پرورش نسلی از علاقمندان به زبان و ادبیات فارسی از همین منظر قابل تامل است. حلقه‌هایی که نقش مهمی در حفظ و نگهداری اسناد ملموس و ناملموس تاریخ و فرهنگ با شکوه ایران و مردم سرزمین قزوین داشته است.
محمد دبیرسیاقی به آرشیو و دقت نظر در نگارش اهمیت می داد
در پایان این نشست، مهدی مظفری ساوجی پژوهشگر و نویسنده کتابِ «محمد دبیرسیاقی؛احوال و آثار» گفت: تدوین این کتاب توفیقی بود که برای بنده ایجاد شد و در این مسیر قدردان آقای مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و رهنمون‌های ارزشمند ایشان هستم. همینطور از معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان و همکاران ایشان تشکر کنم که همکاری کردند تا این کتاب در شرح حال یکی از فرهیختگان عرصه ادب و مصححان برجسته منتشر شود.
مهدی مظفری ساوجی ادامه داد: در نگارش کارهای پژوهشی 2 اصل مهم، یکی اهمیت دادن به موضوع آرشیو و دیگری دقت نظر، بسیار مهم است که زنده یاد محمد دبیرسیاقی به هر دو موضوع اهمیت می‌داد و این اصول در پژوهش آثار برای پژوهشگران اهمیت بسیاری دارد و چراغ راه است.
وی ادامه داد: یکی از مهمترین اهتمام‌های دبیرسیاقی در تدوین لغتنامه دهخدا بود که در مراحل پژوهشی، در صوت به‌جا مانده از دهخدا، ایشان از دبیرسیاقی به نیکی یاد می‌کند. دبیرسیاقی از جمله نسل مصححانی است که غرض‌ورزانه به موضوعات نگاه نمی‌کنند.
پژوهشگر کتابِ «محمد دبیرسیاقی؛ احوال و آثار» در پایان صحبت‌های خود گفت: بنده در انتخاب کارها به این موضوع توجه دارم که فرد مورد نظر چه سخنی گفته و کدام بخش از فعالیت‌ها و اثراتِ اثربخش او مورد غفلت قرار گرفته است و از همان بخش به موضوع ورود می‌کنم. نگارش احوالات دبیرسیاقی هم به همین سنت بود. در سال 1376 خانم پیمانه صالحی از کارمندان سابق سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با مرحوم مصاحبه‌ای انجام داده است که مجموع آن 28 صفحه بود. با رهنمون‌های بزرگان در کتابخانه ملّی، فصلی مجزا و مفصل از زندگی و آثار او و ردپای دبیرسیاقی در زبان و ادبیات فارسی مورد تحقیق قرار گرفت و در کنار گفتگوی تاریخ شفاهی که از ایشان موجود بود کتابِ «محمد دبیرسیاقی؛ احوال و آثار» تدوین و تنظیم شد.
منبع: کتابخانه ملی