میراث مکتوب- بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار از جمله مؤسساتی است که همواره در راه ارتقاء فرهنگ و ادب ایرانی شایسته کوشیده و در این راه به توفیق بسیار هم رسیده است. از فعالیت های این مؤسسه چاپ و نشر آثار ارزشمند بزرگان و ادیبان ایرانی و غیر ایرانی است. یکی از آثار مورد توجه و چاپ شده در بنیاد موقوفات افشار، دست نوشته های علّامه قزوینی است که مرحوم استاد ایرج افشار یزدی بسیاری از آن ها را در ده مجلّد توسّط دانشگاه تهران نشر داد و الباقی آن یادداشت ها که مربوط به یافته های قزوینی در پاریس می شد و توسّط خود وی به مسائل پاریسیّه نامگذاری شده بود، چاپ نشده باقی ماند تا اینکه در اواخر دهۀ هشتاد یک چهارم آن به عنوانِ جلدِ نخست مسائل پاریسیّه در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار (پدرِ ایرج افشار) روانۀ بازار شد و باقی مجلدات نیز کم کم به بازار آمد.
محمّد قزوینی بانی علم ایرانشناسی و از نخستین کسانی بود که شیوه های علمی غربی را در تحصیح متون کلاسیک فارسی به کار گرفت و برخی آثار ارزشمند ادب کلاسیک ایران را با نگاهی نقادانه تصحیح، حاشیه نویسی و منتشر کرد. قزوینی از سرآمدان نسل اول پژوهشگران ایرانی بود و به سبب دانش گسترده خود در زبان، ادب و فرهنگ فارسی و عربی، تسلّط بر چندین زبان اروپایی و آشنایی با شیوه های نوین پژوهش¬های ادبی و نیز به دلیل غنای آثار خود «علّامه» لقب گرفته بود. وی، سید حسن تقی زاده را در نشر آثار و یادداشت های خود وصی قرار داد و او نیز به عنوانِ ادامه دهندۀ این کار، وصیّ خود را ایرج افشارِ قرار داد تا پس از مرگش کار قزوینی زمین نمانَد.
به تازگی جلد چهارم مسائل پاریسیّه که در بردارندۀ یازده دفتر از یادداشت‌های علامه محمد قزوینی است به کوشش مرحومان ایرج افشار و علی محمد هنر و با همکاری میلاد عظیمی به چاپ رسیده است.
در مقدمۀ کتاب که به قلم استاد سیّد مصطفی محقّق داماد نگاشته شده، آمده است: «با چاپ این کتاب، مجموعۀ چهارجلدی مسائل پاریسیّه شامل یادداشت های مرحوم علّامه محمّد قزوینی در دوران اقامت او در پاریس کامل می شود و پروندۀ شصت و چند سالۀ این یادداشت های ارزشمند که با مجاهدات علمی محقّق خستگی ناپذیر مرحوم استاد ایرج افشار، به توالی و تناوب، جمعاً در چهارده جلد (ده جلد مستقلاً در سلسه انتشارات دانشگاه تهران و چهار جلد در این بنیاد) به چاپ رسیده است، بسته می شود.»
محقّق داماد همچنین گفته است که: «در ایّام بیماری و پایانی استاد ایرج افشار که متأسفانه با تشدید بیماری همکارش شادروان علی‌محمد هنر نیز مقارن بود، آن مرحوم با احساس اینکه شاید به تعبیر بیهقی «روز عمر به شامگاه رسیده است» مجلدات سوم و چهارم مسائل پاریسیّه را جهت بازبینی و تطبیق نهایی و رفع پاره ای از اشکالات و ابهامات به جا مانده به فاضل محترم آقای میلاد عظیمی سپرد تا به اتمام و اکمال دو جلد مذکور، بر اساس تذکرات حضوری، اهتمام و آمادۀ چاپ نماید. مقدّر چنین بود که این کتاب ها هنگامی انتشار یابد که مرحومان ایرج افشار و علی‌محمد هنر، آن دو خدمتگزار صدّیق فرهنگ و ادب، تن به خاک و جان به افلاک سپرده اند و این برای این بنیاد دریغی بزرگ است. »
محمّد قزوینی بانی علم ایرانشناسی و از نخستین کسانی بود که شیوه های علمی غربی را در تحصیح متون کلاسیک فارسی به کار گرفت و برخی آثار ارزشمند ادب کلاسیک ایران را با نگاهی نقادانه تصحیح، حاشیه نویسی و منتشر کرد. قزوینی از سرآمدان نسل اول پژوهشگران ایرانی بود و به سبب دانش گسترده خود در زبان، ادب و فرهنگ فارسی و عربی، تسلّط بر چندین زبان اروپایی و آشنایی با شیوه های نوین پژوهش¬های ادبی و نیز به دلیل غنای آثار خود «علّامه» لقب گرفته بود. وی، سید حسن تقی زاده را در نشر آثار و یادداشت های خود وصی قرار داد و او نیز به عنوانِ ادامه دهندۀ این کار، وصیّ خود را ایرج افشارِ قرار داد تا پس از مرگش کار قزوینی زمین نمانَد.
به تازگی جلد چهارم مسائل پاریسیّه که در بردارندۀ یازده دفتر از یادداشت‌های علامه محمد قزوینی است به کوشش مرحومان ایرج افشار و علی محمد هنر و با همکاری میلاد عظیمی به چاپ رسیده است.
در مقدمۀ کتاب که به قلم استاد سیّد مصطفی محقّق داماد نگاشته شده، آمده است: «با چاپ این کتاب، مجموعۀ چهارجلدی مسائل پاریسیّه شامل یادداشت های مرحوم علّامه محمّد قزوینی در دوران اقامت او در پاریس کامل می شود و پروندۀ شصت و چند سالۀ این یادداشت های ارزشمند که با مجاهدات علمی محقّق خستگی ناپذیر مرحوم استاد ایرج افشار، به توالی و تناوب، جمعاً در چهارده جلد (ده جلد مستقلاً در سلسه انتشارات دانشگاه تهران و چهار جلد در این بنیاد) به چاپ رسیده است، بسته می شود.»
محقّق داماد همچنین گفته است که: «در ایّام بیماری و پایانی استاد ایرج افشار که متأسفانه با تشدید بیماری همکارش شادروان علی‌محمد هنر نیز مقارن بود، آن مرحوم با احساس اینکه شاید به تعبیر بیهقی «روز عمر به شامگاه رسیده است» مجلدات سوم و چهارم مسائل پاریسیّه را جهت بازبینی و تطبیق نهایی و رفع پاره ای از اشکالات و ابهامات به جا مانده به فاضل محترم آقای میلاد عظیمی سپرد تا به اتمام و اکمال دو جلد مذکور، بر اساس تذکرات حضوری، اهتمام و آمادۀ چاپ نماید. مقدّر چنین بود که این کتاب ها هنگامی انتشار یابد که مرحومان ایرج افشار و علی‌محمد هنر، آن دو خدمتگزار صدّیق فرهنگ و ادب، تن به خاک و جان به افلاک سپرده اند و این برای این بنیاد دریغی بزرگ است. »
معرفی از سهیلا یوسفی
ایران‌شناسیایرج افشار یزدیبنیاد موقوفات دکتر محمود افشاربیهقیپروندۀ شصت و چند سالۀ یادداشت‌های علامه قزوینی بسته شدتاریخ بیهقیتحصیح متون کلاسیکتحصیح متون کلاسیک فارسیحسن تقی‌زادهدانشگاه تهرانعلامهعلامه قزوینیعلی‌محمد هنرمتون کلاسیک فارسیمحمد قزوینیمسائل پاریسیّهمصطفی محقق دامادموقوفات افشارمیلاد عظیمی