میراث مکتوب – یکی از معراج نامه‌های منظوم متأخر فارسی، معراج‌نامه شاعری به نام شجاعی مشهدی است که نگارنده علیرغم تلاش بسیار، موفق به یافتن زندگی‌نامه وی در تذکره‌ها و سایر منابع نشده است.
معراج‌نامه شجاعی بازگوکنندهٔ جزئیات معراج آسمانی پیامبر اسلام (ص) و شرح مشاهدات ایشان است. در ادامه قصه معراج، دو داستان منظوم دیگر یعنی حکایت مرد شکّاک و حکایت حضرت خضر و الیاس و امیرالمؤمنین (ع) آمده که هر دو سروده شجاعی است و در همه نسخه‌های خطی و چاپ سنگی این اثر، به بخش جدایی‌ناپذیر معراج‌نامه تبدیل شده است. همان‌گونه که علی بوذری نیز پیش از این اشاره کرده است، معراج‌نامه شجاعی، از نظر ادبی ارزش چندانی ندارد و دارای اشکالات فراوانی در وزن و قافیه شعری است. از نظر محتوا نیز اشکالاتی دارد؛ از جمله آنکه در آن ذکر شده است که پیامبر (ص) در منزل ام سلمه از سوی خداوند به معراج فراخوانده شد؛ در حالی‌که بر اساس منابع تاریخی، معراج پیامبر (ص) از مکه و پیش از هجرت صورت گرفته است. با این حال، وجود چاپ‌های سنگی متعدد از این منظومه در دوره قاجار، نشان دهنده محبوبیت فراوان آن در این دوره است. بوذری ۹ کتاب چاپ سنگی مصوّر از این منظومه معرفی کرده است که در فاصله سال‌های ۱۲۶۸ تا ۱۳۵۷ هـ ق در ایران چاپ شده است.
جابر عناصری نیز نسخه چاپ سنگی دیگری از آن را معرفی کرده است. این کتاب‌ها حاوی تصاویر متعددی از مراحل مختلف معراج پیامبر (ص) و دیدار آن حضرت با ملائکه و پیامبران گذشته است. با وجود چاپ های سنگی فراوان معراج نامه شجاعی، با این حال نسخه‌های خطی آن بسیار کم است و نگارنده در فهرست‌هایی نظیر فهرست و فهرستواره نسخه‌های خطی فارسی (تألیف احمد منزوی)، و فهرستواره دست‌‌نوشت‌های ایران (دنا)، تنها موفق به شناسایی سه نسخه خطی از اثر مزبور شده است. از این میان، دو نسخه در کتابخانه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی در شهر قم و یک نسخه دیگر در کتابخانه ملی رژیم صهیونیستی در شهر بیت‌المقدس نگهداری می‌شود که در ادامه به معرفی این سه نسخه پرداخته می‌شود.
معراج‌نامه شجاعی بازگوکنندهٔ جزئیات معراج آسمانی پیامبر اسلام (ص) و شرح مشاهدات ایشان است. در ادامه قصه معراج، دو داستان منظوم دیگر یعنی حکایت مرد شکّاک و حکایت حضرت خضر و الیاس و امیرالمؤمنین (ع) آمده که هر دو سروده شجاعی است و در همه نسخه‌های خطی و چاپ سنگی این اثر، به بخش جدایی‌ناپذیر معراج‌نامه تبدیل شده است. همان‌گونه که علی بوذری نیز پیش از این اشاره کرده است، معراج‌نامه شجاعی، از نظر ادبی ارزش چندانی ندارد و دارای اشکالات فراوانی در وزن و قافیه شعری است. از نظر محتوا نیز اشکالاتی دارد؛ از جمله آنکه در آن ذکر شده است که پیامبر (ص) در منزل ام سلمه از سوی خداوند به معراج فراخوانده شد؛ در حالی‌که بر اساس منابع تاریخی، معراج پیامبر (ص) از مکه و پیش از هجرت صورت گرفته است. با این حال، وجود چاپ‌های سنگی متعدد از این منظومه در دوره قاجار، نشان دهنده محبوبیت فراوان آن در این دوره است. بوذری ۹ کتاب چاپ سنگی مصوّر از این منظومه معرفی کرده است که در فاصله سال‌های ۱۲۶۸ تا ۱۳۵۷ هـ ق در ایران چاپ شده است.
جابر عناصری نیز نسخه چاپ سنگی دیگری از آن را معرفی کرده است. این کتاب‌ها حاوی تصاویر متعددی از مراحل مختلف معراج پیامبر (ص) و دیدار آن حضرت با ملائکه و پیامبران گذشته است. با وجود چاپ های سنگی فراوان معراج نامه شجاعی، با این حال نسخه‌های خطی آن بسیار کم است و نگارنده در فهرست‌هایی نظیر فهرست و فهرستواره نسخه‌های خطی فارسی (تألیف احمد منزوی)، و فهرستواره دست‌‌نوشت‌های ایران (دنا)، تنها موفق به شناسایی سه نسخه خطی از اثر مزبور شده است. از این میان، دو نسخه در کتابخانه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی در شهر قم و یک نسخه دیگر در کتابخانه ملی رژیم صهیونیستی در شهر بیت‌المقدس نگهداری می‌شود که در ادامه به معرفی این سه نسخه پرداخته می‌شود.
ادامه مقاله «نسخه‌های خطی معراج‌نامه شجاعی» نوشته احمد خامه‌یار که در شماره ۱۷۵ کتاب ماه هنر به چاپ رسیده است را در فایل پایین مشاهده کنید.