میراث مکتوب – منتخب مرقعات خوشنویسی در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی از سوی کتابخانه مجلس منتشر شد.
این مجموعه اولین مجموعهای است که به عنوان ضمیمه شماره 5 نامۀ بهارستان، منتشر شده است.
سنت ساخت و تهیه مرقعات سابقهای طولانی دارد، آنچنان که قدیمیترین نمونههای باقیمانده به قرن هشتم هجری میرسند و احتمالاً از شیوه ساخت بیاضهای ایلخانی ملهم گردیده بودند. مرقعات، آلبومهایی بودند از منتخب قطعات خوشنویسی، مینیاتور، تذهیب و تشعیر که عموماً با سلیقهای خاص در کتابخانههای سلطنتی گردآوری و نگهداری میشدند. در حقیقت این آثار، آن بخشی از یادگارهای هنری پیشینیان را در بر میگرفتند که هنرمندان برجسته در کنار کار اصلی کتابت، نقاشی یا تذهیب کتب، به نگاشتن قطعات منفرد یا خلق یکه چهرهها اهتمام ورزیده بودند.
در گنجینۀ کتابخانۀ مجلس، نمونههای کمنظیری از مرقعات خوشنویسی موجود میباشند که آثار ممتازی از خوشنویسان صاحب نام ایرانی را در خود جای داده و هرچند که تاکنون تعداد زیادی از آنها توسط پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته، اما همچنان آثار فراوانی نیز دیده نشدهاند. در میان این مرقعات، انواع مختلفی از خطوط ایرانی اسلامی به چشم میخورد که در بسیاری از موارد حاوی رقم (امضاء) خوشنویسان یا صاحبان پیشین این آثار هستند. همچنین شیوه تنظیم، تزئین و صحافی این مرقعات بسیار جالب توجه می باشند. آنچه که مرقعات کتابخانه مجلس را منحصر به فرد میسازد، تنوع در شیوههای مرقع سازی، قطعه بندی و ممتاز بودن آثار خوشنویسی و هنرمندان آن میباشند.
از جمله خوشنویسانی که آثارشان در میان مرقعات این مجموعه موجود می باشند، میتوان به میرعماد، میرخلیل پادشاه قلم، عبدی نیشابوری، میرعلی هروی، علیرضا عباسی، عبدالرشید، شفیعا، احمد نیریزی، مرتضی قلی شاملو، عبدالمجید طالقانی، محمدکاظم واله اصفهانی، محمد شفیع الحسینی، محمدباقر الموسوی، خاندان وصال شیرازی، محمدشاه قاجار، ام سلمه، اسدالله شیرازی، میرزا غلامرضا اصفهانی و سید گلستانه اشاره کرد. البته تعدادی از قطعات بدون امضاء و تاریخاند که تعدادشان کم نیست.
منتخب مرقعات خوشنویسی در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به کوشش کیانوش معتقدیٰ با گرافیک و صفحه آرایی محسن طالبی آبکناری منتشر شده است.