میراث مکتوب- «مثنوی مظهر الآثار (به پیروی از منظومۀ مخزن الاسرار نظامی گنجوی) سرودۀ شاه جهانگیر هاشمی کرمانی، با تصحیح، مقدمه و تعلیقات حامد حسینخانی، شاعر و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.
شاه جهانگیر هاشمی کرمانی، متخلص به «هاشمی» از شاعران و عارفان سدۀ دهم است. او در اواخر قرن نهم در کرمان زاده شد و خاندانش اهل علم و عرفان بودند؛ نسب وی به شاه نعمت‌الله ولی، بنیان‌گذار مکتب عرفان نعمت‌اللهی می‌رسد. براساس گزارش‌هایی که از تذکره‌ها و تاریخ‌های معتبر به دست آمده، دوره‌هایی از عمر او به سیر و سفر گذشته و در سال‌های پایانی زندگی‌اش در سند (پاکستان) سکونت داشته و بسیار مورد احترام ارغونیان (حاکمان سند در آن روزگار) و بزرگان آن سرزمین بوده است. هاشمی منظومۀ مهم عارفانۀ خود را در همین سرزمین سروده است.
مثنوی او که مظهر الآثار نام دارد، به پیروی از مخزن الاسرار نظامی پدید آمده است. این اثر مشتمل بر مناجات‌ها، نعت‌ها، حکایت‌ها و موعظه‌هاست.
به گفتۀ حسینخانی، به‌عنوان مصحح این مثنوی، بیان هاشمی در این مثنوی، گرم و گیراست. با همۀ ارزشمندی این کتاب و جایگاه مهم سرایندۀ آن، معرفی و تصحیح درخوری از این مثنوی تا کنون ارائه نشده بود. این تصحیح با تلاش فراوان، بر پایۀ چندین نسخۀ خطی فراهم آمده و در مقدمۀ آن شرح کاملی از زندگانی شاعر و جایگاه ادبی او و تحلیل سبک‌شناسانۀ مظهر الآثار ارائه شده است.
حسینخانی، در مقدمۀ خود پس از بررسی عرفان و شعر نظامی و آثار وی و نیز شاعرانی چون امیرخسرو دهلوی و عبدالرحمن جامی که به تقلید از آثار نظامی اشعاری سروده‌اند، به شاه جهانگیر هاشمی اشاره می‌کند که عارفی صاحب ذوق بوده که به سلک پیروان نظامی درآمده است؛ آن هم تنها به واسطۀ منظومۀ مظهر الآثارش.
به گفتۀ این مصحح از میان آثاری که به شرح احوال این عارف مشهور اما مهجور پرداخته، کتاب هفت اقلیم نوشتۀ امین احمد رازی است که منبعی قدیمی به‌شمار می‌آید و احتمالاً در سال ۱۰۰۲ هجری قمری یعنی ۵۲ سال بعد از درگذشت هاشمی کرمانی نوشته شده است.
در بخش دیگری از مقدمه، به ویژگی‌های صوری و زبانی این منظومه پرداخته شده است. این منظومه ضمن متأثر بودن از مخزن الاسرار نظامی، نکات قابل توجهی دارد. در مجموع زبان مظهر الآثار در مقایسه با مخزن الاسرار ساده‌تر است؛ چه مخزن اثری کهن‌تر است و سرایندۀ آن نظامی، که در دوران جوانی خود اولین منظومه‌اش را سروده، تعمدی در پیچیده سخن گفتن و رمزآلود سرودن داشته و این منظومۀ او با همۀ روانی و خوش آهنگی، زبانی نسبتاً سنگین دارد؛ اما زبان مظهر الآثار در عین متأثر بودن از مخزن نرم‌تر و ساده‌تر است.
حسینخانی با اشاره به لایۀ آوایی در مظهر الآثار و ذات آهنگین و پرطنین آن، به تکرارهای نامرئی ـ به تعبیر دکتر شفیعی کدکنی ـ نیز اشاره کرده است.
مظهر الآثار، اثر منظوم شاه جهانگیر هاشمی کرمانی با مناجات آغاز شده و در ادامه نعت و سپس بیست موعظه را در خود جای داده است.
«مثنوی مظهر آلاثار» سرودۀ شاه جهانگیر هاشمی کرمانی با تصحیح، مقدمه و تعلیق حامد حسینخانی از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به قیمت یکصد و ده هزار تومان منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای دریافت این اثر می‌توانند به فروشگاه انتشارات توس مراجعه کنند و یا با شماره تلفن 66490612 داخلی 105 تماس حاصل نمایند.
مریم مرادخانی