از میان آثار کلامی وی، آن اثری که بازتابدهندۀ اندیشه‌های ابن میثم در بیشترینۀ موضوعات و مسائل مختلف کلامی است کتاب ارزشمند قواعد المرام فی علم الکلام است. این کتاب نخستین بار در سال 1332 در هند و در حاشیۀ کتاب المنتخب فخر الدین طُریحی به چاپ رسید، و پس از آن باری دیگر در سال 1398 قمری از سوی کتابخانۀ آیة الله مرعشی نجفی و به تصحیح سیّد احمد حسینی اشکوری منتشر شد. طبع اشکوری تنها بر اساس یک نسخه مورَّخ سال 717 قمری که دستنوشتی همراه با تحریفات و اغلاط بسیاری بود عرضه گردید؛ و به همین جهت طبعی محقّقانه به‌حساب نمی‌آمد.
به تازگی واحد تحقیقات عتبۀ مقدّسۀ حسینیّه در کربلا چاپی منقّحتر از این کتاب را عرضه کرده است که در این نوشتار به معرّفی اجمالی آن میپردازیم:
طبع جدید قواعد المرام به تصحیح و تحقیق أنمار مَعاد المظفّر در 534 صفحه فراهم آمده است. محقّق در تصحیح خود از پنج نسخه خطّی استفاده کرده است که در مقدّمۀ خود مفصّلاً به توصیف آنها پرداخته است. مقدّمۀ نسبتاً مبسوط مصحّح دربارۀ احوال و آثار ابن میثم بحرانی در جای خود، مغتنم و قابل استفاده است. تخریجات مناسب و گاه مطوّل محقّق بر سودمندی اثر افزوده و مطالعۀ آن را سهلتر کرده است. همچنین ارائۀ نسخه بدلهای متعدّد در پاورقی میتواند حاکی از دقّت مصحّح در تصحیح اثر و اهتمام او به مقابلۀ دقیق نسخهها باشد. نمایههای چندگانهای هم که در آخر کتاب تدارک دیده شده است استفاده از کتاب را برای خوانندگان آسانتر نموده است. در یک نگاه اجمالی به نظر میرسد که أنمار مَعاد المظفّر در ارائۀ ویراستی قابل قبول از این اثر کامیاب بوده است و میتوان از اینکه یکی از تراث کلامی امامیّه به نحوی مطلوب انتشار یافته است خشنود بود.
طبع یادشده از کتاب قواعد المرام در سال 1435 قمری به سفارش واحد تحقیقات عتبۀ مقدّسۀ حسینیّه توسّط مؤسّسه اعلمی در بیروت منتشر شده است. والسلام.
حمید عطایی نظری