میراث مکتوب- غلامعلی حداد عادل در دیدار با هیئت علمی و فرهنگی ترکیه گفت: از دوره‌ای که پروفسور دریا اُرس سفیر جمهوری ترکیه در ایران بودند، خاطرات خوشی به یاد داریم. در دورۀ مسئولیت او که شخصیتی فرهنگی و علمی است، شاهد پیشرفت روابط دو کشور بودیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: امیدواریم روابط فرهنگی ایران و ترکیه فارغ از تمام مسائل سیاسی گسترده شود و به سایر حوزه‌ها نیز گسترش یابد. با توجه به سابقۀ ارتباط دو کشور چنین امری ضرورت دارد.
حداد عادل با اشاره به طرح تألیف «دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در آسیای صغیر» در فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: این طرح ۱۰ سال پیش به تصویب رسیده و در گروه مطالعات آسیای صغیر فرهنگستان در دست پیگیری است. همچنین به همت فرهنگستان کتاب «دولت و تمدن عثمانی» ترجمۀ و با همکاری مؤسّسۀ اریسکا منتشر کرده‌ایم.
او در ادامه با اشاره به اهمیت اسناد تاریخی گفت: بدون شناخت ریشۀها و اشتراکات دو ملّت شناخت ما از هم ناقص خواهد بود و این اسناد و منابع تاریخی به ما کمک می‌کنند تا به شناخت درستی از هم دست یابیم. برای نمونه، اگر پژوهشگری بخواهد تاریخ دورۀ صفویه را بنویسد، بدون دسترسی به اسناد ترکیه این کار میسر نخواهد شد. همان‌گونه که پژوهش دربارۀ تاریخ عثمانی بدون دسترسی به اسناد موجود در ایران مشکل خواهد بود.
حداد با اشاره به پیشینۀ نزدیک به صدسالۀ فعالیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی آماده است دستاوردهای خود را، به‌ویژه دورۀ سوم را در اختیار بنیاد زبان ترک بگذارد.
در ادامۀ این دیدار، محمد دبیرمقدم معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: در فرهنگستان زبان و ادب فارسی ۱۳ گروه علمی فعالیت می‌کند و هشت نشریۀ تخصصی علمی و پژوهشی نیز منتشر می‌شود.
او در ادامه با اشاره به تأثیر متقابل زبان و ادب فارسی و ترکی گفت: هفتۀ آینده در پژوهشکدۀ اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی فرهنگستان، یکی از دانشجویان از پایان‌نامۀ خود با عنوان «بررسی واژه‌ها و وندهای فارسی در ساخت‌واژۀ ترکی استانبولی» دفاع خواهد کرد که در پژوهش خود از منابع مهم موجود در ترکیه نیز استفاده کرده است.
دبیرمقدم ادامه داد: زبان‌ها و گویش‌ها گنجینه ارزشمندی هستند و نباید نسبت به مسائل زبانی بی‌اعتنا بود. خوشبختانه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی پژوهش‌های مفصّلی در این حوزه انجام شده یا در دست انجام است.
در ادامه، پروفسور دریا اُرس، رئیس مؤسّسۀ عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاترک و عضو افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: بسیار خوشحالم فرصتی فراهم شد تا به ایران سفر کنیم. هدف ما از این سفر چندروزه، این است تا مدیران نهادهای فرهنگی ترکیه با سازمان‌های مشابه در ایران دیدار داشته باشند و در جریان فعالیت‌های یکدیگر قرار گیرند.
او افزود: بنیاد زبان ترک که نهادی مشابه فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، از سال ۱۹۳۲ تاکنون ۱۵۵۰ عنوان و بنیاد تاریخ ترک نیز تا کنون دو هزار عنوان کتاب منتشر کرده است و از میان کتاب‌های این دو نهاد ۲۰۰ عنوان آن مرتبط با تحقیقات و پژوهش‌های ایران‌شناسی است.
عضو افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: در این دیدار تمایل دارم دربارۀ زمینه‌های مشترکی که میان دو کشور وجود دارد، سخن بگویم تا زمینۀ همکاری‌های مشترک را فراهم کنیم و در رأس این فعالیت‌ها، برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های مشترک و مبادلۀ کتاب بین نهادهای فرهنگی دو کشور است.
سفیر پیشین جمهوریه ترکیه در ایران ادامه داد: ما می‌توانیم با همکاری مشترک، کارهای گوناگونی دربارۀ زبان و ادب فارسی و زبان ترکی انجام دهیم و عرصۀ تاثیرگذاری و تاثیرپذیری دو زبان را بررسی کنیم.
رئیس موسسۀ عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاترک در ادامه با اشاره به بنیاد زبان ترک اشاره کرد و گفت: این بنیاد ۴۰ عضو دارد و فعالیت‌های آن مشابه فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی است با این تفاوت که فعالیت‌هایی که در گروه‌های مختلف فرهنگستان زبان وادب فارسی در ایران انجام می‌شود در ترکیه با مسئولیت چند نهاد در حال پیگیری است.
او افزود: سال آینده همایش مشترکی میان ایران و ترکیه در شیراز برگزار خواهد شد.
در ادامه، عثمان مرت، سرپرست بنیاد زبان ترک گفت: بنیاد زبان ترک از سال ۱۹۳۲ میلادی فعالیت خود را آغاز کرده است. پژوهشگران این بنیاد دربارۀ همۀ گویش‌ها و لهجه‌های زبان ترکی پژوهش می‌کنند و توانسته‌ایم گنجینه‌ای غنی دربارۀ زبان ترکی گردآوری کنیم.
سرپرست بنیاد زبان ترک ادامه داد: زبان ترکی از زبان فارسی بسیار تأثیر پذیرفته، حتی ریشۀ بسیاری از واژگان ترکی، فارسی است. ازاین‌رو، بخش مهمی از فعالیت‌های بنیاد زبان ترک بر میراث مشترک این دو زبان متمرکز شده است. تاکنون در بنیاد زبان ترک ۱۵۵۰ عنوان کتاب منتشر شده و سه نشریۀ علمی نیز از سال ۱۹۴۰ در بنیاد منتشر می‌شود. همچنین ۷۵ هزار عنوان کتاب در کتابخانۀ بنیاد موجود است که ۱۳۰۰ عنوان آن نسخۀ خطی است.
او افزود: بنیاد زبان ترک با دانشگاه‌ها و نهادهای فرهنگی همکاری تنگاتنگی دارد و سالانۀ رویدادهای مختلفی را با این نهادها برگزار می‌کند. ما در بنیاد زبان ترک آمادۀ هرگونه همکاری علمی و پژوهشی با فرهنگستان زبان و ادب فارسی هستیم.
در ادامه دکتر فرروح اوزپیلاوجی رئیس سازمان آثار مکتوب ترکیه گفت: سازمان آثار مکتوب ترکیه با تجمیع تمام مخازن مکتوب ترکیه زیرنظر ریاست جمهوری تأسیس شده است و این سازمان سه شعبه در شهرهای مختلف ترکیه دارد.
او افزود: پس از مرمت و دیجتالی کردن منابع خطی، تاکنون توانسته‌ایم ۶۰۰ هزار نسخۀ خطی را بر روی وبگاه سازمان آثار مکتوب ترکیه بارگذاری کنیم تا پژوهشگران به‌راحتی بتوانند از این منابع بهره ببرند. همچنین تاکنون توانسته‌ایم ۲۰۰ هزار نسخۀ خطی را به همراه ترجمه منتشر کنیم.
گفتنی است در پایان این دیدار که اوئور اونال، رئیس سازمان آرشیو دولتی ترکیه و یوکسل اوزگن، رئیس بنیاد تاریخ ترک نیز در آن حضور داشتند، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی دورۀ دوازده‌جلدی دانشنامۀ زبان و ادب فارسی را به سرپرست بنیاد زبان ترک و یک دوره از آثار انتشارات فرهنگستان نیز از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ به مؤسّسۀ عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاترک اهدا کرد.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی