میراث مکتوب – تاریخ البحرین، کتابی گرانقدر درباره بحرین و شرح حال قریب به دویست تن از علما، شعرا، ادبا و بزرگمردان آن کشور است
.
کتاب تاریخ بحرین را از سویی میتوان با توجه به بخش اول کتاب تاریخ عمومی بحرین به شمار آورد و از سویی با توجه به بخش دوم کتاب، آن را در زمره کتب رجال پنداشت. نگارنده کتاب از نوادگان صاحب حدائق به شمار میرود و خود نیز از علما، سرشناسان و بزرگان خاندان آل عصفور به شمار میرود. وی از مشایخ اجازه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی است. بیش از چهل اثر مخطوط از وی موجود است. وی در سال 1289 قمری به دنبا آمد و در سال 1365 ق درگذشت و در بوشهر یعنی همان مسقط الرأس خویش در مقبره خانوادگی آل عصفور به خاک سپرده شد. . مؤلف کتاب خود را به عنوان تاریخ بحرین نام نهاده، اما در جایی دیگر که مؤلفات خویش را یاد میکند، نام آن را الذخائر فی…. ذکر میکند. بخش اول کتاب شامل مطالب ذیل است: جغرافیا و تاریخ بحرین را طیّ ده باب در بر میگیرد که شامل اسامی روستاها و شهرهای بحرین، میوه جات و محصولات کشاورزی، چشمه سارها، پادشاهان بحرین، بحرین قبل و بعد از اسلام، انواع ماهیان سواحل دریا در آن منطقه، حوادث مهمی که بحرین را در خود در نوردیده است و…. در بخش دوم ،مؤلف 186 نفر از علمای بحرین را طی یک قسم و یک تکمله نام برده و به بیان احوال آنان می‌پردازد.
ترجمه فهرست کتاب:
قسمت اول: در تاریخ بحرین:
باب اول: اماکن بحرین
باب دوم: میوه جات بحرین
باب سوم: چشمه سارها
باب چهارم: سلاطین بحرین
باب پنجم: بحرین پس از اسلام
باب ششم: بزرگان آل مذکور
باب هفتم: نامه نگاریهای سلاطین با بزرگان آل مذکور
باب هشتم: بحرین در قاموس
باب نهم: حوادث مهم بحرین
باب دهم: داستان وزیر، انار و مردم بحرین
قسمت دوم: شرح حال بزرگان بحرین
ملحقات: شرح حال افرادی که در نسخه خطی نیامده، لکن منتظم الدرین از ذخائر نقل کرده است.
الشیخ محمدعلی بن الشیخ محمد تقی آل عصفور البحرانی، تاریخ البحرین المسمی: «الذخائر فی جغرافیا البنادر و الجزائر»، تصحیح: وسامر عباس السبیع، قم، دار زین العابدین، 512 صفحه، قطع: وزیری، 1396.
منبع: کتابخانۀ تخصصی تاریخ ایران و اسلام