خواجۀ طوسی در تجرید الاعتقاد، بدون آن که نظریۀ وجود عقول را رد کند، براهین اقامه شده بر وجوه عقل مفارق را دارای خلل توصیف می کند. وی بعدها در رسالۀ کوتاهی که در این خصوص نگاشته است، برهان ابتکاری خویش را در اثبات عقول ارائه دهد.
وی پس از اثبات موجودی مفارق از طریق برهان حقایق نفس الأمریه، آن را با «لوح محفوظ» و «کتاب مبین» که دو اصطلاح برگرفته از قرآن کریم بوده و جایگاه ثبوت علم «ما کان و ما یکون» معرفی شده اند، منطبق دانسته است. این رساله مورد توجه دانشمندان مسلمان واقع شده و علاوه بر آن که در آثاری مانند اسفار اربعه (صدرالدین شیرازی) و شرح المقاصد (سعدالدین تفتازانی) به آن اشاره رفته است، شروح و تعلیقات مستقل نیز توسط بزرگانی چون شمس الدین کیشی، جلال الدین دوانی، شمسا گیلانی، حسین الهی اردبیلی و … بر آن نگاشته شده است که طی آن به شرح و نقد دقیق برهان خواجه پرداخته اند.
این مجموعه ره آورد تلاش و پژوهش محققان مسلمان از قرن هفتم تا قرن یازدهم را در تحلیل ابعاد معرفت شناختی، منطقی و وجودشناختی برهان حقایق ابدی ارائه و تاثیر خواجه نصیرالدین طوسی را در منطق پژوهی پس از خود ترسیم می کند.
مقدمه مفصل و محققانه مصحح کتاب به همراه تعلیقات و نمایه های پنج گانه آن، رساله اثبات العقل را به شکل کتابی تحقیقی و کاربردی برای دانشجویان و پژوهش گران حوزه فلسفه و کلام شیعی ارائه کرده است.
رسالۀ اثبات العقل المجرد ضمن تلاش برای احصای تک نگاره های موجود وابسته به رسالۀ اثبات العقل خواجه نصیرالدین طوسی، به تحقیق و تصحیح انتقادی رساله و تعلیقات مربوط به آن پرداخته است.
رسالۀ اثبات العقل المجرد تألیف خواجه نصیرالدین طوسی و شروح آن (شمس الدین کیشی، جلال الدین دوانی، شمسا گیلانی و …) با مقدمۀ احد فرامرز قراملکی با تصحیح و تحقیق طیبه عارف‌نیا در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، قطع وزیری، بهای ۱۸۶۰۰۰ ریال از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.