اگر برای آشنایی با حروف به شکل و نام و صدایشان در جدول الفبا قناعت نکنیم، صداهای دیگر آنها را نیز خواهیم شنید و دریچهای نو رو به جهان روبرویمان گشوده خواهد شد. ارتباط عمومی بشر با حروف هیچگاه بیواسطه و مستقیم نبوده است و ما حروف را در دل کلمات دیده و شنیدهایم، در جلوه و جایگاه کلمهها نیز حروف یا جواز خودنمایی نیافتهاند یا ما مجال تأمل و آشنایی با آنها را به خود ندادهایم؛ پس حروف به عنوان حاشیهنشینان عالَم زبان در همان جدول الفبا باقی ماندهاند که صورت دارند، صدا دارند، اسم دارند؛ ولی معنی ندارند.
سروسِرّ در این کتاب با معانی حروف است؛ ولی پیش از واکاوی حرفها بهتر است به این پرسش پاسخ داده شود که به چه چیزی معنی حرف میگویند؟ معنی حروف بیانگر خصلتی است که حرفی به کلمهای میدهد؛ مثلاً حرف «ت» هم تبر میسازد و هم تابوت؛ آنها دو چیز هستند؛ ولی تأثیر «ت» بر هر دو یکی است که این اثر را معنی حرف میگویند. در واقع حروف ماهیت کلمه را میسازند؛ آنچه به شخصیت و هویت موجود یا مفهومی مربوط میشود که با کلمهای میشناسیمش.
در عالم حروف چند اصل را باید در نظر داشت:
اول: معنی حرف مستقل از کلمه است؛ بنابراین تلاش برای کشف معنی یک حرف بر مبنای معنی رایج کلمات ممکن است منجر به نتیجۀ مطلوبی نشود. دوم: معنی یا کارکرد کلمه حتماً وابسته به معنی حروف آن است؛ حتی اگر شناخت عرفی ما از یک کلمه با آنچه بر مبنای معانی حروف آن به دست میآید، فاصله داشته باشد. سوم: شخصیت یک کلمه از همۀ حروف آن شکل می گیرد. چهارم: اثر حرف بر یک کلمه را در جهت موجودیت همان کلمه باید جست. پنجم: یک حرف در یک کلمه گاهی از ماهیت آن کلمه میگوید، گاهی از آثاری که کلمه از پیرامونش میپذیرد و گاهی از تأثیری که کلمه بر دیگران میگذارد. ششم: جایگاه هر حرف در کلمه بر میزان و نوع تأثیرپذیری کلمه از آن حرف مؤثر است. هفتم: ماهیت هر کلمه برایند معانی حروف تشکیلدهندۀ آن کلمه است؛ بر پایۀ همین اصل گاهی حروفی که در کنار هم قرار میگیرند، معانی خود را با هم همراه میکنند.
آنچه زبانها را از منظر معنیشناسی حروف از همدیگر دور میکند، اختلاف زیربناهای فرهنگی و هستیشناسی آنها است که باعث میشود هر یک از ظن خود در شناخت واقعیت بهره برند و کلماتی نزدیک به درک هستیشناسانۀ خود برای موجودیتها و مفاهیم بسازند.
كتاب دربارۀ معانی حروف نوشته منصور مؤمنی در 96 صفحه در شمارگان 1000 نسخه به بهاي 70000 ريال از سوي نشر مشكی در سال 1393 به چاپ رسيده است.