میراث مکتوب – فلسفه و عقل از جهت ماهیتى که دارند، طبیعتى بیرنگ، آزاد و رها دارند و فیلسوف از آن جهت که فیلسوف است، ابزارى غیر از عقل نمیشناسد و از آنجا که هیچ اندیشهاى از نقطه صفر آغاز نمیشود و هر اندیشمندى هنگام اندیشیدن درگیر با مسائل بیرونى و درونى است، و فلاسفه نیز از این اصل کلى مستثنا نیستند، فیلسوف واقعى کسى است که قدرت بر تعلیق اندیشهها و آموزههاى دینى و تدبیر آزادانه قیاس را داشته باشد و اگر چنین قدرتى ندارد، هرچند که اطلاعات فلسفى بسیارى داشته باشد، عقل او عقل درگیر و به تعبیر سهروردى عقل سرخ است، «عقل سرخ عقلى است که با محیط درگیر است، عقل اول عقل سرخ نیست»، و چنان که بیان گردید، صرف درگیرى عقل با غیر خود که امرى اجتناب ناپذیر است، مذموم نیست، بلکه مهم میزان توانایى و تفلسف فیلسوف است که از نخستین مراحل شکلگیرى قیاس تا نتیجهگیرى از مدار فلسفهورزى خارج نگردد و چنانچه به هر دلیلى عقل او از اصطیاد قضیهاى ناتوان باشد، پناه به کشف و الهام نبرد چون فلسفهورزى نیست و از قرآن و روایت بدون استدلال مدد نجوید چون این تعبد است نه تفلسف، خط قرمز فیلسوف عقل است چون می‌داند عقل با طی مقدمات درست نسبت به امورى که قدرت ادراک بر آنها دارد خطا نمی‌کند هرچند ممکن است عاقل خطا کند.
چه اینکه نبود عقل و فلسفه در حصار ملت و مذهب بدین معنا نیست که خردورزى و فلسفیدن فیلسوفان مسلمان به دلیل اینکه در محیط اسلامى است، فلسفه نباشد و تلاشهاى عقلانى آنان را یکسره کلامى و الهیاتى بدانیم.
بحث کوتاهی که مطرح شد نگاهى کلى به دانش فلسفه بود و چنان که ملاحظه شد مقصود از ارائه این بیان کوتاه درباره فلسفه همراه با پسوند یا بدون آن، تنها طرح پرسشهایى در این باره بود و داورى نهایى به عهده خوانندگان است که با مطالعه آن و نگاهى به دستگاه فلسفى سهروردى، در‌می یابند که فیلسوف اشراقى در نزاعى سخت و سنگین اساس فلسفه مشائى را بنایى ویران بر بنیانى ناپایدار و اعتبارى می‌داند، و چنان که در مباحث پیش رو روشن خواهد شد در یک سوى این نزاع ابن سینا قرار دارد که سکه فلسفه استدلالى، در دنیاى اسلام به نام وى ضرب گردیده است و در سوى دیگر شیخ اشراق قرار دارد که با طراحى و تدوین فلسفه اشراقى به طور عام و در حکومات و داوری‌های وی با ابن سینا به طور خاص تلاش نموده است خطاهاى فلسفه مشائى را نشان دهد.
کتاب داوری‌ها، شناخت‌شناسی و نظام نوری در فلسفه اشراق حاوی تبیین مبانی اساسی نظام فلسفه اشراق است و می‌تواند در دوره دکتری فلسفه غرب، دوره دکتری فلسفه تطبیقی، دوره کارشناسی ارشد فلسفه غرب و دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی به عنوان یکی از منابع اصلی درس فلسفه اشراق استفاده شود.
کتاب داوری‌ها، شناخت‌شناسی و نظام نوری در فلسفه اشراق تالیف دکتر محمد ذبیحی در ۳۷۱ صفحه و به مبلغ ۹۵۰۰۰ هزار ریال از سوی انتشارات سمت در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.