میراث مکتوب – تاریخ فکر و اندیشه بشری، فراز و فرودهای بسیاری به خود دیده است اما رشد و بالندگی آن به دست کسانی بوده است که آزادانه و بدور از تعصب و تحجّر، مرغ اندیشه را در ملکوت تعقل به پرواز درآورده‌اند. ایرانیان در دامان تعالیم اسلام راستین آموختند که چگونه فارغ از قوم و قبیله و مذهب و مرام اندیشنده، گوهر اندیشه را دریابند و بی هیچ چشم داشتی چراغ علم و تعقل را فروزان نگه دارند. از این رو سهم عظیم ایرانیان در توسعه و پیشبرد علوم عقلی، علی الخصوص فلسفه و عرفان، غیر قابل انکار است.
آثار درخشان منطقی، فلسفی و عرفانی در تاریخ علوم عقلی گواه بر این مدعاست. تاریخ نگاران فلسفه، احوال و افکار بسیاری از این اندیشمندان را ثبت و ضبط کرده اند. تأمل در آثار بجای مانده در زمینه تاریخ فلسفه، علاوه بر اینکه نشان‌دهنده سیر تطوّر و تکامل تفکر عقلانی است، مبیّن میزان رونق و پویایی علمی در هر عصر است. بی شک تأمل در تاریخ نگاری های فلسفی قرن سوم و چهارم هجری، که اوج پویایی و شکوفایی علمی در تمدن اسلامی است، تصویر تاز های از پویندگی و حیات علمی این دوران طلایی، در اختیار ما قرار م یدهد. صوان الحکمه سجستانی نمونه خوبی از تلاش علمی حکمای آن دوره است. آشنایی با فضای شکلگیری این اثر و محتوای آن، نکات دقیقی از تعاملات علمی این عصر در اختیار ما قرار می‌دهد.
متن کامل مقاله «جستاری دربارۀ صوان الحکمه» ملیحه احسانی‌نیک که در شماره ۷۶ «کتاب ماه فلسفه» منتشر شده است بر روی گزینه دریافت فایل کلیک کنید.