جایگاه قابوس‌نامه در قلمرو ادبیات تعلیمی

میراث مکتوب – قابوس‌نامه یا به تعبیری «نصیحت‌نامه» تألیف عنصرالمعالی کیکاووس از آثار قرن پنجم هجری قمری و اثری تعلیمی و تربیتی است که در حوزهٔ اخلاق و ارشاد جایگاه خاصی دارد. هدف و انگیزه نویسنده از تالیف این کتاب، ابتدا ارشاد و راهنمایی فرزندش «گیلان‌شاه» و سپس بهره‌مندی دیگر جویندگان است.
امتیازات و ویژگیهای قابوس نامه تنها مربوط به محتوای تعلیمی و اندرزگونه آن نیست؛ بلکه عوامل متعددی در کنار هم به تعمیق و نفوذ این آموزه های تربیتی در مخاطب مدد می رساند. ویژگیهای خاص نویسنده چون صمیمت، صداقت، پاکی سخن، فروتنی و آزاداندیشی از یک سو و ابزار کلامی وی چون به کارگیری امثال رایج فارسی و عربی، استفاده از تمثیل و داستانهای جذاب و مناسب با موضوعات متن، بهره گیری از آیات و احادیث، برخورداری از سخنان بزرگان و اشعار فارسی از جمله عوامل مهمی است که به غنای تعلیمی این اثر قوت بخشیده، از این حیث آن را جاوید و ماندگار کرده است.
در این مقاله ابتدا ویژگیهای خاص نویسنده قابوس نامه را برمی شماریم که خود مدل و الگویی از ارزش های اخلاقی را به طور غیرمستقیم به نمایش می گذارد؛ سپس به دسته بندی موضوعات محتوایی این اثر می پردازیم و در پایان تاثیر ابزار کلامی نویسنده را مورد بررسی قرار می دهیم

متن کامل مقاله «جایگاه قابوس نامه در قلمرو ادبیات تعلیمی» را که به قلم دکتر فاطمه الهامی در فصلنامه پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال چهارم، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۹۱ به چاپ رسیده است در فایل پایین مطالعه کنید.