میراث مکتوب- ۱۱۰۰ قطعه از کتیبه‌های هخامنشی که در امانت مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو بود پنجم مهرماه ۱۴۰۳ با پرواز ریاست جمهوری از آمریکا به ایران استرداد شد و با حضور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور با همراهی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در موزه ملی ایران رونمایی شد.
۳۰ قطعه از این محموله در بخش ایران باستان موزه ملی و در کنار گل‌نوشته‌های محموله پیشین، رونمایی شده است.
گل‌نوشته‌های به نمایش گذاشته شده بدون متن و در واقع مُهرهای بایگانی است که موضوعات آن بیشتر اساطیری است.
جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران درباره در آئین رونمایی از این تبلت‌ها که در یک ویترین به نمایش گذاشته شده است، توضیح داد: گل‌نبشته‌های بدون متن یا اثرمهرهایی که از دانشگاه شیکاگو که در مهرماه به موزه ملی ایران آمد ۱۱۰۰ قطعه است البته که تعداد اصلی این مجموعه موجود در دانشگاه شیکاگو بیش از اینهاست. به موزه ملی ایران تحویل شده است و موزه ملی ایران از این مجموعه ۳۰ اثر را برای نمایش انتخاب کرد که همه متعلق به داریوش بزرگ است و تاریخ آن به دوره ۵۰۹ تا ۴۹۳ پیش از میلاد برمی‌گردد که اطلاعات ارزشمندی از اقتصاد تخت جمشید در دوره داریوش اول در اختیار ما می‌گذارد.
به گفته رئیس موزه ملی ایران، با پایان نمایش این گل‌نبشته‌ها در موزه ملی ایران در ۳۰ آبان، نمایشگاهی از گل‌نبشته‌های هخامنشی در تخت جمشید برگزار می‌شود. تلاش می‌کنیم تا قبل از نوروز کتاب گل‌نوشته‌های بدون متن را هم منتشر کنیم.
نوکنده درباره اهمیت این گل‌نبشته‌ها توضیح داد: این آثار درباره یکی از مهم‌ترین تاریخ بشر در جهان است؛ دوره هخامنشی دوره پرفروغ میراث تاریخی جهان است. جغرافیایی که شخص داریوش مدیریت می‌کرد به تخمین برخی پژوهشگران، بیش از ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع است. این آثار در واقع اطلاعات و میراث مشترک سه قاره کنونی است، از هند تا شمال آفریقا. درس‌هایی از این الواح در حوزه تعامل، مدیریت و مشارکت اجتماعی که افراد در کارها داشتند برای مدیریت بهتر زندگی بشر گرفت. حقوق جامعه کارگری و حقوق زنان و بسیاری موضوعات دیگر در این گل نوشته‌ها وجود دارد که می‌توانند در آینده به ما کمک کنند. چرا داریوش توانسته جغرافیایی به وسعت بیش از پنج میلیون کیلومتر را مدیریت کند؟ این اسناد نشان می‌دهد که او مدیریت شفاف و دقیق اقتصادی داشته است. تمام کسانی که در مدیریت او وجود داشتند به روایت این اسناد مکلف بودند فاکتور بدهند و پاسخگو باشند. این موارد اهمیت الواح را برای ما بیشتر می‌کند.
رئیس موزه ملی درباره بازگشت زمان‌بندی باقی‌مانده الواح به ایران به ایسنا اظهار کرد: این موضوع در دستور کار جدی قرار گرفته است که تاریخ مشخصی را تعیین کنند و ببیند آیا می‌توانند مطابق آن باقی‌مانده الواح به ایران بازگردانده شود.
نوکنده در پاسخ به این پرسش که چرا الواح هخامنشی یک‌باره به ایران بازگردانده نمی‌شود؟ گفت: این از آن مسائلی است که باید با دانشگاه شیکاگو به برنامه کاری برسیم، چون این آثار باید مطالعه، مستندنگاری، بسته‌بندی و حفاظت شود و هر کدام از این کارها زمان می‌برد و آن دانشگاه تعداد محدودی نیرو دارد و در شرایط تحریم نمی‌تواند درباره حوزه ایران هزینه کند و مسائلی است که کارها را کند می‌کند، اما فرایند برگشت وجود دارد و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو با ما همراه است.
او درباره تحویل مطالعات انجام‌شده روی این الواح با هدف رمزگشایی به ایران نیز گفت: مطالعات انجام شده روی الواح هخامنشی (از سوی موسسه شرق‌شناسی) شیکاگو در دسترس و در وب‌سایت این موسسه قرار دارد و کتاب هم منتشر می‌کنند. مهم این است ابهاماتی که درباره این اثر وجود و رمزگشایی درباره این آثار انجام شده است ولی این کار اولیه است و قرن‌ها می‌توان روی آن مطالعه کرد. ما اکنون می‌دانیم خط این کتیبه‌ها عیلامی، آرامی، پارسی باستان و اکدی است و متون‌ها درباره چیست اما هنوز رمزهای زیادی درباره این کتیبه‌ها وجود دارد که پژوهشگران دیگر روی آن انجام می‌دهند. فقط درباره حقوق مسافر که در این کتیبه‌ها نوشته شده می‌توانید یک رساله دکتری بنویسید یا درباره جایگاه زنان در هخامنشی که در سنگ‌نوشته‌ها نیستند اما در گل‌نوشته‌ها هستند. گفتی‌های زیادی الواح دارد و این جزئیات در مطالعات بعدی مشخص می‌شود.
این ۱۱۰۰ قطعه کتیبه گلی بخشی از مجموعه‌ای است که از سال ۱۳۱۳ خورشیدی برای مطالعه و رمزگشایی به موسسه شرق‌شناسی شیکاگو به امانت سپرده شد.
بنابر اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجموع ۶ هزار و ۸۶۸ گل‌نبشته به کشور بازگردانده شده و باقی کتیبه‌ها در یک برنامه زمان‌بندی شده به ایران باز گردانده می‌شود.
نمایشگاه گل‌نوشته‌های هخامنشی تا ۳۰ آبان‌ماه در موزه ملی ایران و در بخش ایران باستان در کنار دیگر الواح هخامنشی برپا شده است. این موزه در خیابان سی تیر تهران واقع شده و ساعت بازدید آن در هفته از ۹ صبح تا ۱۷ است. روزهای پایان هفته یک ساعت به زمان بازدید این موزه اضافه می‌شود.
منبع: ایسنا