میراث مکتوب – مجموعۀ «گنج حکمت» گزیده ای است از آثار منثور پارسی که اگرچه ناشناخته نیستند اما به اندازه ای که باید و شاید خوانده نشده اند.
از اینرو بنای فراهم آورندگان این مجموعه برآن بوده که از هر جهت، متنی گیرا و تاثیرگذار به دست بدهند تا لااقل این اندازه از میراث گرانبهای ادب پارسی خوانده و فهمیده شود.
انتخابها، کار استادانی است که غالبا آن را تصحیح کرده و با احاطهای که به محتوای اثر داشتهاند، ضمن انتخاب بهترین فرازها کوشیدهاند تا با گذاشتن حرکت روی کلمات و علامتگذاری صحیح و آوردن معانی واژهها و عبارات، خواننده را در خواندن متون قدیم یاری دهند.
در مجموعه «گنج حکمت» بیش از هر چیز به حکایت پرداخته شده است؛ زیرا بسیاری از نویسندگان، خصوصاً نویسندگان صوفیه، عموماً از قالب حکایت به سبب توانایی آن در جلب مخاطب استفاده کردهاند.
ایوان جان، عنوان یکی از مجلدات مجموعه «گنج حکمت» است که به آثار احمد غزالی، برادر کوچک ابوحامد محمد غزالی، فلیسوف قرن پنجم پرداخته است. گزینش و توضیح و خوانش متن برعهدۀ دکتر نصرالله پورجوادی بوده است.
احمد غزالی صوفی است و تصوف او عاشقانه. در این تصوف نسبت یا رابطه انسان با خدا از راه عشق در نظر گرفته میشود. تصوف عاشقانه را میتوان دربرابر تصوف عابدانه قرار داد. «سوانح» براساس نبت عاشقی و معشوقی نوشته شده و داستان مرغان براساس نسبت بنده و مولی.
به گفتۀ پورجوادی، غزالی فقط در اشعاری که نقل میکند از نسبت عاشقی هم سخن به میان می آورد. زبان شعر، زبان تمثیل است و لذا میتوان بندگی و ارادت مرغان را حالت عاشقی دانست. اما در خارج از زبان شعر، نسبتی که مرغان با سیمرغ دارند نسبت بندگان و رعایا به پادشاه و خواجه و مولای ایشان است.
ایوان جان (گزیدۀ آثار پارسی احمد غزالی)، گزینش، توضیح و تصحیح: نصرالله پورجوادی، تهران، معین، 190 صفحه، بها: 320000 ریال، شمارگان: ۲۲۰۰ نسخه، 1393.