به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، چهارشنبه، 30 شهریورماه 1401، هشتاد و سومین محفل ماهانه و دوستانۀ مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، موسوم به شوق دیدار، با حضور جمعی از اساتید و دوستداران فرهنگ ایران‌زمین، در سالن کتابخانۀ این مؤسسه برگزار شد.
در این جلسه دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، پس از خوشامدگویی به حاضران، دربارۀ فعالیت‌های مؤسسه و برنامه‌های پیش‌رو سخن گفت و با اشاره به برگزاری دو کارگاه آموزشی از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب از مهرماه 1401، گفت: به زودی جلسات کارگاه تعلیق‌خوانی با تدریس آقای شیخ‌الحکمایی و کارگاه تصحیح متون با تدریس آقای راستی‌پور آغاز خواهد شد.
وی همچنین با اشاره چاپ «ترجمۀ قرآن موزۀ شاهچراغ» از سوی میراث مکتوب، گفت: نسخۀ خطی ترجمۀ قرآن موزۀ حضرت شاهچراغ (ع) از جمله ترجمه‌های با ارزش قرآن مجید مشتمل بر لغات و ترکیبات زیبای فارسی است. این نسخه حدود بیست و سه جزء از قرآن مجید را شامل می‌شود. تاریخ کتابت متن از روی قرآن خطی به حدود قرن هفتم تا نهم برمی‌گردد، اما ترجمۀ قرآن که فارسی ماوراء‌النهری است، به یقین از روی ترجمه‌ای کهن‌تر که احتمالاً متعلق به قرن پنجم هجری بوده، نوشته شده است.
وی افزود: این اثر که خانم دکتر زهرا ریاحی‌‌زمین، دانشیار دانشگاه شیراز، آن را تصحیح کرده است، طی یکی دو ماه آینده در شیراز رونمایی خواهد شد.
در ادامه دکتر ایرانی به معرفی میهمانانی که برای نخستین بار در جلسات چهارشنبه‌های آخر ماه حضور یافته‌اند و همچنین کتاب‌ها و مجلات اهدایی میهمانان پرداخت و ضمن معرفی کتاب «سفیر فرهنگ و دوستی» از برگزاری جلسه‌ای در آیندۀ نزدیک برای رونمایی از جلد دوم ارجنامۀ علی‌اشرف مجتهد شبستری خبر داد.
جلد دوم ارجنامۀ علی‌اشرف مجتهد شبستری با عنوان «سفیر فرهنگ و دوستی» به کوشش و خواستاری مجید اسدی و جواد رسولی با مقدمۀ کوتاهی از دکتر مهدی محقق، از سوی نشر خردگان، منتشر شده است. گفتنی است نخستین جلد ارجنامۀ دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری با عنوان «سفیر کبیر»، به خواستاری فاتح عبدالله و میرزا شکورزاده با مقالاتی از سوی نویسندگان، روشنفکران و مقامات تاجیکستان دربارۀ دکتر مجتهد شبستری منتشر شده است.
دکتر ایرانی گفت: استاد شبستری از بزرگان فرهنگی سیاست‌مدار هستند و اگر رابطه بین ایران و تاجیکستان همچنان برقرار است مدیون کوشش‌ها و دلسوزی‌ها و تلاش‌های بی‌شائبه ایشان در ایامی است که جنگ‌های داخلی در تاجیکستان جریان داشت و تلاش‌های بسیار ایشان باعث شد که بین مردم و جامعه و دولت وحدت و یکپارچگی ایجاد شود. به قدری مردم تاجیکستان ایشان را دوست دارند که نسلی از آنان فرزندان‌شان را شبستری گذاشتند و این افتخاری برای ما ایرانیان است.
در ادامه یکی از اهداکنندگان کتاب، دکتر محمدحسن ابریشمی، نویسندۀ کتاب رستنی‌ها و پدیده‌های طبیعی در تاریخ طبری، چند جمله‌ای در معرفی این کتاب بیان کرد و با اشاره به کمبود منابع در زمینۀ تاریخ کشاورزی در ایران، از سالها کوشش خود در این زمینه سخن گفت و اظهار کرد: من کتاب تاریخ کشاورزی در ایران را در دست تألیف دارم و برای این کار منابع مختلف غربی و شرقی و ایرانی را مطالعه کرده و کوشش کرده‌ام اشتباهاتی را که غربی‌ها و عرب‌ها و خود ایرانی‌ها در رابطه با کشاورزی در ایران داشته‌اند شناسایی و رفع کنم.
در بخش دیگری از این جلسه اویس رضوانیان، عضو دیوان داوری در مرکز داوری اتاق بازرگانی و وکیل دادگستری در حوزۀ تجارت بین‌الملل، به نقل ماجرای حمایت یک داور دعاوی بین‌المللی اهل روسیه با نیای ایرانی، از پروژه‌ای پژوهشی دربارۀ فردوسی پرداخت و نامۀ او را به مدیریت مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب قرائت کرد.
به گفتۀ رضوانیان، نورایر باباجانیان، داور دعاوی بین‌المللی اهل روسیه، از وی خواسته که حق الزحمۀ داوری او در پروندۀ اختلاف میان یک شرکت هندی و یک شرکت ایرانی، در پروژه‌ای دربارۀ شاهنامه و فردوسی هزینه شود. رضوانیان نیز پس از تحقیق از چند مسیر به مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب معرفی شده است.
وی پس از نقل ماجرا، با اشاره به صورت بستن این همکاری و ارسال نامه سپاسگزاری دکتر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به آقای باباجانیان، ترجمۀ نامه‌ای را که ایشان در پاسخ به مدیریت مؤسسه نگاشته‌اند، قرائت کرد. ترجمۀ متن نامه به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر ایرانی
مدیر محترم مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب
باسلام و احترام
از نامه 25 آگوست 2022 (3 شهریور 1401) جنابعالی و همچنین پذیرفتن هدیۀ ناچیز من به مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بسیار سپاسگزارم. از دکتر اویس رضوانیان به خاطر زحمت قابل توجه برای هماهنگی این موضوع تشکر ویژه دارم.
پدربزرگ من اهل شمال ایران است و خانوادۀ ارمنی من همیشه به فرهنگ ایران به ویژه شاعران فارسی‌زبان آن همچون حافظ، خیام، نظامی گنجه‌ای، مولوی، فردوسی تا سهراب سپهری و پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد علاقۀ زیادی داشته‌اند.
تمدن هزاران سالۀ ایرانی تأثیر شگرفی بر فرهنگ ارمنی داشته است. می‌توان در ادبیات ارمنی اشارات بسیاری به شعر و نثر فارسی یافت. علاوه بر این (آنطور که اخیراً متوجه شده‌ام) زبان ارمنی تعداد قابل توجهی از کلمات و مفاهیم را از فارسی (که به نظرم یکی از زیباترین زبان‌های جهان میباشد) وام گرفته است. این موضوع نه تنها دربارۀ زبان ارمنی، بلکه دربارۀ زبان روسی نیز صدق می‌کند (برای مثال، نام قدیمی روسی «ولادیمیر» از «جهانگیر» فارسی گرفته شده است، یعنی ترجمۀ مستقیم مفهوم «فاتح جهان» از فارسی به روسی است).
من می‌توانم از تأثیر فرهنگی عظیمی که ایرانیان و زبان‌شان بر ملّت‌های اطراف با منشأ هند و اروپایی و بسیار فراتر از آن داشته‌اند، بسیار بگویم.
خیلی خوشحالم که شنیدم کمک مالی من، باعث ترغیب سه دانشجوی جوان با استعداد برای تحقیق دربارۀ اشعار مورد علاقه‌ام «شاهنامه» شده است. اطمینان دارم این اثر گران‌قدر و جاودانۀ فردوسی، قرن‌های متمادی درخشان خواهد ماند.
همچنین بر کاری که شما و مؤسسه‌تان انجام می‌دهید قیمتی نمی‌توان گذاشت. این کار شما تنها به ایران تعلق ندارد، بلکه متعلق به کل بشریت است. (امیدوارم قدر کارهای شما شناخته شود و هموطنانم در انجام پروژه‌ها به شما کمک کنند).
باز هم از شما و دکتر اویس رضوانیان تشکر می‌کنم.
خداوند به ایران، فرهنگ چشمگیر و مردم بسیار خوبش برکت دهد.
ارادتمند شما
نورایر باباجانیان
در ادامه دکتر ایرانی به درگذشت دکتر فرانکلین لوئیس، ایران‌شناس و دانشیار دانشگاه شیکاگو، اشاره کرد و گفت: ایشان هم دربارۀ سنایی کتاب دارند و هم چندین کتاب دربارۀ اندیشه‌های مولانا نوشته‌اند و خوب است یادی هم از مرحوم حسن لاهوتی کنیم که کتاب ایشان «مولانا دیروز تا امروز، شرق تا غرب» را ترجمه کرد.
در ادامه دکتر سعید امیرارجمند، استاد دانشگاه استونی بروک، مدرس دانشگاه‌های آکسفورد، پرینستون، شیکاگو و لایپزیک، و بنیانگذار انجمن مطالعات جوامع فارسی زبان، دربارۀ فعالیت‌های این انجمن سخن گفت.
وی با گرامیداشت یاد فرانکلین لوئیس، گفت: او عضو هیئت تحریریه مجله ما با عنوان مطالعات فارسی بود که من سردبیر آن هستم. این مجله پس از گذشت مدتی از شروع کار انجمن که در سال 1375 تأسیس شد، انتشار یافت. در ابتدا قصد داشتیم آن را در ایران چاپ کنیم که نشد، قصد داشتیم در هند چاپ شود که آن هم نشد و آن را بریل که یک مرکز شرق‌شناسی شناخته شده است چاپ می‌کند و الان سال پانزدهم آن است.
وی ضمن ابراز خوشحالی از حضور در این نشست، گفت: جلسه بعدی انجمن مطالعات جوامع فارسی زبان در هفتۀ اول خرداد 1402 در ایروان برگزار خواهد شد و علاقه‌مندان می‌توانند از طریق وبسایت انجمن پیگیر فراخوان این جلسه باشند. میراث مکتوب از اعضای بنیانی این انجمن است و امیدواریم مشارکت این مؤسسه را در فعالیت‌های آینده خود داشته باشیم.
در ادامه خانم حاصلی، هنرمند نقاشی موزاییک، دربارۀ این هنر جملاتی بیان کرد؛ حمزه ایلخانی‌زاده، رئیس سابق فدراسیون چوگان، از سابقه ورزش چوگان در ایران و فراز و نشیب‌های ثبت آن در یونسکو سخن گفت و دکتر علی‌اشرف صادقی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نیز به بیان نکاتی دربارۀ واژۀ چوگان و مشتقات آن پرداخت.
دکتر صادقی گفت: در تواریخ می‌خوانیم که پادشاهان ساسانی همه چوگان‌باز بوده‌اند و وقتی به بادیه می‌رفته‌اند تا اسب‌سواری بیاموزند آنجا چوگان هم یاد می‌گرفته‌اند و تمرین می کرده‌اند و بعد از سلطنت هم به آن می‌پرداخته‌اند.
وی ادامه داد: کلمۀ چوگان یک کلمه اصیل فارسی است که در متون پهلوی به صورت چوبگان به کار رفته و یک مشتق هم دارد به شکل «چوله‌گان» که به عربی رفته و تبدیل به سولجان شده و جمع آن هم سوالج است. شعری هم هست با این عبارت که «دنیاک میدان و انت بظهرها کرة و اسباب القضاء سوالج».
در ادامه این جلسۀ صمیمانه، با ابتکار خانم فریبا افکاری، با اهدای دسته گلی سالروز تولد خانم نوش‌آفرین انصاری، همسر دکتر مهدی محقق، به ایشان تبریک گفته و از خدمات ایشان یاد شد.
دکتر افکاری با تشکر از دکتر ایرانی برای فراهم کردن زمینۀ تقدیر از خانم انصاری، خطاب به این استاد کتابداری دانشگاه تهران و دبیر اسبق شورای کتاب کودک، گفت: تولد شما بر همه ما مبارک و خداوند را شاکریم از آفرینش شما به عنوان زنی توانمند، استادی بزرگ و مادر مهربان همه کودکان ایران. افتخار می‌کنیم به حضور شما و می‌خواهم به نوبه خودم از نقش بسیار سازنده‌ای که در ایجاد رشته نسخه‌های خطی در دانشگاه تهران داشتید، که شاید کمتر به آن پرداخته شده و تا امروز هم حمایت‌تان را دریغ نفرموده‌اید و همچنین فعالیت‌هایی که در بنیاد ایران‌شناسی ادامه دارد و امیدوارم همچنان ادامه داشته باشد، تشکر کنم. سایه بزرگ‌تان بر همه ما مستدام.
خانم انصاری نیز پس از تشویق حضار، ضمن بیان جملاتی متقابلا از این اقدام و حاضران در جلسه تشکر کرد و گفت: از خانم افکاری و جناب دکتر ایرانی سپاسگزارم و از برگزاری این جلسات بسیار خوب که امیدوارم سالها ادامه داشته باشد. اگر حمایت‌ها و لطف و محبت دکتر محقق نبود بسیاری از اتفاق‌های خوبی که در زندگی من افتاد، نمی‌افتاد. در شواری کتاب کودک و فرهنگنامه کودکان و نوجوانان هم اگر کاری شده یک کار جمعی بوده و هیچ وقت کار فردی نبوده است. به داشتن دوستان بسیار بزرگوار افتخار می‌کنم و برای همه شما آرزوی سلامتی دارم.
در بخش دیگری از این نشست آقای قدمعلی سرامی، شاعر برجسته، مطالبی بیان کرد و ابیاتی از اشعار خود را با شور و حالی خاص خواند و نهایتا جلسه شوق دیدار شهریورماه 1401 با آوازخوانی غلامرضا رضایی پایان پذیرفت.