میراث مکتوب – روز چهارشنبه 17 آذر ماه 1395/ 7 دسامبر 2016، ساعت 5- 7 بعد از ظهر، طی مراسمی از «فهرست نسخه های خطی فارسی- عربی»، مجموعهء میناسیان، گردآوردۀ دکتر علی میرانصاری درسالن SCR در کالج وادام(Wadham) در دانشگاه آکسفورد رونمایی شد.
این رونمایی به دو دلیل در نوع خود، بی سابقه بود. اول، آن که برای نخستین بار در این دانشگاه، به عنوان یکی از قدیمی ترین دانشگاه های جهان، از یک کتاب به زبان فارسی، آن هم فهرستِ مخطوطاتِ مربوط به فرهنگ ایران رونمایی می شد و دوم، به اذعان بسیاری، میزان مخاطب در مراسم رونمایی از یک فهرست نسخه های خطی، تا این اندازه دیده نشده بود. محققین و استادانِ مطالعاتِ ایرانی و نیز متخصصان حوزهء نسخه شناسی و کتابداری در این مراسم شرکت داشتند. علاوه بر مسئولان کالج وادام و رئیس آن، لرد کِن مکدانالد، کسانی دیگر از جمله ایران شناسان این دانشگاه، مانند دکتر جان گرنی، پرفسور ادموند هرزیگ و دکتر دومینیک بروکشاو؛ دانشجویان ایرانشناسیِ دانشکدۀ خاورشناسی (Oriental Institute)؛ برخی از مسئولان کالج All Souls مانند پرفسور کالین بارو، دکتر سارا بیور و دکتر گای مورگان؛ مسئولان سابق و فعلی کتابخانۀ بادلیان (Bodleian)، مانند خانم لسلی فوربز، کتابدار نسخه های شرقی، در این مراسم حضور داشتند.
از طرف کتابخانه فردوسی، در سالن جنبی مراسم، نمایشگاهی از نوادرِ مخطوطاتِ این مجموعه، ترتیب یافته بود. از جمله مخطوطاتی که در این نمایشگاه عرضه شده بود، می توان به آثار زیر اشاره داشت: کشف الاسرار کتابت اواخر سدۀ 7 (به عنوان قدیمی ترین نسخهء این مجموعه)، قرآن کریم به خط نظام الدین احمد حافظ شیرازی ( از خوش نویسان بزرگ قرن نهم)، کلیات سعدی قرن 8، نسخه های قدیمیِ تذکره الشعراء دولتشاه سمرقندی، شرح دیوان امیرالمومنین و شرایع الاسلام ……….. و نمونه هایی ارزشمند از مهرهای این مجموعه….
متن کامل این گزارش را اینجا دریافت کنید.
همچنین متن پیام دکتر اکبر ایرانی به این مراسم به شرح زیر است:
سلام و درود مرا پذیرا باشید. از این که توفیق حضور در جمع شما را نیافتم متأسفم و دوست می داشتم که در جشن انتشار کتاب فهرست نسخه های خطی کتابخانه فردوسی کالج وادام به عنوان مدیر مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب که در تولید و حمایت از تألیف آن سهم کوچکی داشتم شرکت می کردم. کار فهرست نویسی که به دانش بین رشته ای نیازمند است، بسیار دشوار است. کسی که نسخه های خطی ادبی، تاریخی، حدیثی، فلسفی و عرفانی را فهرست می کند ناچار است به دانش عمومی خود در این رشته بیفزاید تا در فهم و شناخت اصطلاحات کامیاب باشد.
بنده با توجه به علاقه، توانایی و تجربه ای که در آقای دکتر علی میرانصاری سراغ داشتم، از پیشنهادی که برای فهرست نویسی این مجموعه شد استقبال کردم و می دانستم که ایشان توفیق تهیه و تدوین این فهرست را خواهد داشت. اگرچه اهتمام اصلی ما در مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بازسازی و احیاء و ادیت متون کهن فارسی است و کمتر به انتشار فهارس خطی عنایت داشته ایم، اما اطلاعات ما از آثاری که در این مجموعه بود مشوق دیگری بود تا ما امکان معرفی بهتر این مجموعه را فراهم آوریم تا اگر کتاب یا نسخه ای دارای ارزش تحقیق و تصحیح است، جامعه علمی و ادبی زودتر به آن دست پیدا کنند.
ما تاکنون فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشگاه پنجاب و کتابشناسی آثارفارسی چاپ شده در شبه قاره را چاپ کرده ایم و معتقدیم که باید کمک کرد تا نسخه های فارسی فهرست نشده در هر مکانی در داخال یا خارج ایران شناسایی و فهرست نگاری شود. از رهگذر این کار بسیار ارزشمند هست که به وجود نسخه های ارزشمند می توان پی برد. قطعا هنوز نسخه های بسیاری در گوشه و کنار کتابخانه های اروپایی نگهداری می شود که ما اطلاعات چندانی از آنها نداریم و باید به افراد علاقه مندی چون علی میرانصاری کمک کرد تا این نسخه ها را معرفی کنند. طبق گمانه زنیهای متخصصان هنوز نزدیک به 300 هزار نسخه خطی در ایران و همین مقدار هم در کتابخانه های شبه قاره، ترکیه و اروپا فهرست نشده و این موضوع، وظیفه مؤسسات علمی را سنگین تر می کند.
مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بر خود لازم می داند از کوششهای دکتر علی میرانصاری تقدیر و تشکر کند که با تألیف فهرست نسخه های خطی کتابخانه فردوسی کالج وادام محققان ایرانی را با وجود نسخه های خطی ارزشمندی آشنا کرد. نیز لازم است از مسئولان سابق و لاحق کتابخانه فردوسی بابت همیاری و کمک به تألیف این فهرست تشکر کنم. طبعاً برای حفظ و نگهداری این نسخه ها زحمات فراوانی کشیده شده و همه کسانی که در این راه گام برداشته اند از جمله دکتر گرنی کوشش آنها ستودنی و درخور تحسین است.
با احترام و امتنان
دکتر اکبر ایرانی
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب
جمعه 25 نوامبر 2016
همچنین ترجمۀ فارسی از گزارش سایت دانشگاه آکسفورد را در ادامه می خوانید:
به لطف تخصص دکتر علی میرانصاری، که از تجربه‌اش در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی و از طریق آشنایی و همکاری با کارشناسان برجستهٔ این زمینه در ایران، از جمله احمد منزوی، عبدالله انوار و ایرج افشار فراهم آمده است، نسل‌های آیندهٔ دانشجویان و دانش‌پژوهان تحلیلی جامع و توصیفی از این مجموعهٔ مهم نسخه‌های خطی در دست خواهند داشت.
تمرکز این کار زمان‌بر و دشوار بر مجموعه‌ای از نسخه‌های خطی فارسی قرار داشته است که در سال 1972 توسط دکتر کارو میناسیان، پزشک، مجموعه‌دار و پژوهشگر به کالج وادهام اهدا شد. او در سال 1898 در یک روستای ارمنی بختیاری در جنوب غربی اصفهان به دنیا آمده بود و در سال 1973 در سن 75 سالگی در لندن درگذشت.
متخصص مطالعات ایرانی کالج وادهام، پروفسور ادموند هرزیگ، در توصیف این نسخه‌های خطی گفت: «این مجموعه در میان سایر مجموعه‌هایی که در کتابخانه‌های غربی نگهداری می‌شوند از این نظر غیرمعمول است که در آن تعداد زیادی از نسخه‌ها به جای تعلق به خانواده‌های سلطنتی و خانواده‌های نخبگان، به مجموعه‌های خصوصی خانواده‌های عادی تعلق داشته است. دکتر میناسیان بسیاری از این نسخه‌های خطی را از آشنایان و بیمارانش در تهران و اصفهان خریداری کرده بود، بنابراین نسخه‌های خطی فارسی وادهام اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ کتاب‌هایی به دست می‌دهد که پیش از اختراع صنعت نشر مدرن در خانه‌های ایرانی خوانده و نگهداری می‌شده‌اند.»
عشق دکتر میناسیان به کتاب و شور و شوق او برای خواندن در اوایل دوران کودکی‌اش آغاز شد و در طول زندگی به بزرگترین علاقه‌اش تبدیل شد. او فرایند اصلی جمع‌آوری کتاب را در سال 193۵ آغاز کرد که به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: کتاب‌های چاپی در مورد موضوعات مختلف از قبیل تاریخ، ادبیات، سفرنامه، علم، و غیره، و نسخه‌های خطی، چاپ سنگی و کتاب‌های چاپی قدیمی. آثار چاپی جدید به دانشگاه اصفهان اهدا شد و بیشتر نسخه‌های خطی، اسناد و آثار هنری به UCLA رسید، ولی تعداد قابل‌توجهی از نسخه‌های خطی و چاپ سنگی و کتاب‌های چاپی قدیمی به کالج وادهام اهدا شد که در آن زمان درحال تأسیس کتابخانهٔ فارسی خود بود که در سال 1978 افتتاح شد.
هدف و آرزوی اصلی دکتر میناسیان برای آیندهٔ مجموعهٔ نسخه‌های خطی فارسی‌اش این بود که برای استفاده عموم در دسترس باقی بماند. انتشار کاتالوگ حاضر نشانهٔ گامی قاطع برای تحقق این هدف است. با وجود آنکه کالج وادهام همواره این مجموعه را در دسترس پژوهشگران علاقه‌مند گذاشته است، بدون داشتن کاتالوگ مناسب، پیدا کردن بیش از نام نویسنده و اطلاعات عنوان در مورد آثار موجود در این مجموعه غیرممکن بود، مگر اینکه کسی به کالج مراجعه می‌کرد و از خود نسخه‌های خطی دیدن می‌کرد. این امر به‌خصوص استفادهٔ پژوهشگران ساکن در ایران و جاهای دیگر دور از آکسفورد را از این مجموعه ناممکن می‌کرد.
این فهرست نسخه‌های خطی فارسی برای اولین بار به زبان فارسی و به لطف پشتیبانی انتشارات میراث مکتوب منتشر شده است. در آینده، کاتالوگ به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر خواهد شد و به کاتالوگ آنلاین Fihrist اضافه می‌گردد. اقلام موجود در مجموعهٔ فارسی وادهام به لطف حمایت سخاوتمندانهٔ دانش‌آموختگان و دوست‌داران کالج وادهام حفظ و نگهداری شده است.
لینک گزارش دانشگاه آکسفورد- اینجا