میراث مکتوب- دکتر مرتضی رضوانفر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: براساس پرونده ثبت جهانی دربند در یونسکو (۲۰۰۳ میلادی)، دیوار دربند جمهوری داغستان، روسیه نمادی از معماری ساسانی است که ۱۵۰۰ سال کارکرد دفاعی داشته است.
به گفته وی، این دیوار ۴۰ کیلومتری، توسط قباد و فرزندش انوشیروان برای حفاظت از منطقۀ آذربایگان احداث شده و جدای از ۳۲ کتیبۀ پهلوی، چندین کتیبه به خط فارسیِ دری دارد که غالباً به مرمت آن اشاره شده است.
این پژوهشگر گفت: طبق اعتقاد عامه، دیوار دربند همان دیوار ذوالقرنین (یا سدِ سکندر) است که در تورات، انجیل و قرآن کریم ذکر شده و هنگامی‌که دیوار توسط قوم یأجوج و مأجوج فتح شود، روز حشر یا قیامت فرا می‌رسد.
او به متن کتیبه دروازه چهلتن یکی از کتیبه‌های یاد شده که با همکاری داریوش ذوالفقاری و سعید فرمانی خوانش شده اشاره کرد و متن آن را این‌طور بازخواند:
در عصر شاه شروان سلطان خلیل سرور، این حِصن شد مرتب واین قلعه گشت ساتر / یأجوج باز برگشت چون فتنه سکندر، تا صیْت این عمارت شد در بلاد کافر / بادا بُن حصارش تا روز حشر معمور، بادا ثبات ملکش تا قرنهاء وافر / مخبر شوی هرآنگه یابی خبر ز سالش، گر زانک برشماری تاریخ او ز مخبر (۸۴۲ ق)
گفتنی است دکتر مرتضی رضوانفر در یکصد و دهمین نشست علمی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با عنوان به معرفی کتیبه‌های فارسی شهر دربند و مناطق مختلف جمهوری آذربایجان پرداخته بود که می‌توانید گزارش مشروح این نشست را در اینجا بخوانید.
منبع: ایبنا