میراث مکتوب – کتابخانۀ بزرگ و گنجینۀ مخطوطات اسلامی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی که طی هشتاد و اندی سال با مشقات فراوان آن مرجع فقید، بنیاد گردیده است، در حال حاضر به سبب وجود نسخه‌های بسیار نفیس خطی کهن، نخستین کتابخانه کشور به شمار می‌آید. این کتابخانه از معدود کتابخانه‌هایی است که به جز نسخه‌های خطی، تعدادی نسخه‌های چاپی کهن به زبان‌های مختلف را در خود جای داده که نفاست برخی از آنها کمتر از نسخه های خطی نیست.
مجموعه میراث مشترک ایران و هند بر آن است که فهرستی از کتابهای چاپی فارسی و عربی شبه قاره ـ که به صورت چاپ چوبی، سنگی یا سربی، از حدود سال ۱۲۰۰ هجری قمری ـ که در گنجینۀ ذخایر این کتابخانه موجود می باشد، را به تدریج در ۲۴ جلد منتشر سازد. هر جلد از این فهرست به معرفی پانصد جلد از آثار چاپ قدیم هند می پردازد. اهمیت این آثار به چند لحاظ است: اول آنکه ظهور صنعت چاپ در شبه قاره، زودتر از ایران بوده وکتابهای چاپ آن ناحیه مرجع و مصدر کتابهای چاپی دیگر کشورها، خصوصاً ایران زمین گردیده است. نظری بر اهمّ موضوعاتی که آثار متعددی از آنها در این فهرست معرفی گردیده، اهمیت این مجموعه را مشخص می سازد. این موضوعات عبارتند از: ادبیات فارسی، ادبیات عربی، پزشکی و داروسازی، فقه و اصول فقه، مناظرات و ردّیه ها، علوم قرآن و حدیث، تصحیح و تحقیق متون، شعر و تذکره شاعران فارسی، عرفان و تصوف، مجموعه مقالات،؛ تاریخ و علوم سیاسی، جایگاه ایران در تحقیقات شبه قاره، دیگر موضوعات مانند فلسفه و منطق، و تنوع زبانی. همچنین این آثار از نظر موضوعی دارای تنوع گسترده ای هستند که این مسئله دشواری زیادی را در فهرست نویسی ایجاد کرده و صعوبت این کار را بیشتر نموده بوده است. تقریباً در تمامی موضوعات رایج در سدۀ سیزدهم و چهاردهم در این مجموعه آثار ارزشمندی به چشم می خورد. ولی از نظر کثرت، کتابهای عرفانی و ادبیات فارسی و عربی و کتابهای فقهی و کتابهای تاریخی بیشترین موارد را به خود اختصاص داده اند.
هرچند این دانشنامه به کتابهای چاپ سنگی و سربی شبه قاره (هند، بنگلادش، کشمیر، پاکستان و افغانستان) اختصاص دارد اما در میان آنها تعداد محدودی چاپ های نفیس آسیای مرکزی و آسیای میانه (ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان) و روسیه و چاپهای عثمانی و کشورهای آفریقایی (مخصوصاً مصر) و کشورهای اروپایی نیز به چشم می خورد.
این مخزن به سه گروه از نظر زبانی تقسیم گردیده که مجلدات هر زبان بر اساس برآورد اولیه تا کنون بدین قرار است:
کتابهای فارسی و عربی، بیش از دوازده هزار جلد
کتابهای اردو و پنجابی و پشتو، حدود چهار هزار جلد
دیگر زبانها (ترکی، انگلیسی، عبری، سانسکریت و …) حدود پانصد جلد.
این کتابهاف خصوصاً کتابهای چاپ سنگی، به دو شکل چاپ شده اند: اول: کتابهای تک عنوانی: کتابهایی که در آن فقط یک کتاب به چاپ رسیده است و دوم: کتابهای چند عنوانی: کتابهایی که در آنها بیش از یک کتاب به چاپ رسیده و در اصطلاح نسخه شناسی به آنها «مجموعه» گفته می شود.
روشی معرفی به این نحو است که اطلاعات استخراج شده از کتابها، در دو دسته کتابشناسی و نسخه شناسی طبقه بندی و در ذیل شماره مسلسل هر کتاب معرفی گردیده است. برای سهولت دسترسی به اطلاعات، کتابشناسی را در اول هر معرفی و با قلم متن، و پس از آن نسخه شناسی ها به صورت چپ چین و قلم ریز و سیاه درج شده است.
میراث مشترک ایران و هند (کتابهای چاپی کهن فارسی و عربی شبه قاره در کتابخانه بزرگ آیت الله‌العظمی مرعشی نجفی «ره»)؛ نگارش علی صدرایی خویی؛ زیر نظر سیدمحمود مرعشی نجفی؛ قم: کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌الله الظمی مرعشی نجفی «ره»؛ قطع وزیری؛ دوره دوجلدی ۴۰۰۰۰۰ ریال
مجموعه میراث مشترک ایران و هند بر آن است که فهرستی از کتابهای چاپی فارسی و عربی شبه قاره ـ که به صورت چاپ چوبی، سنگی یا سربی، از حدود سال ۱۲۰۰ هجری قمری ـ که در گنجینۀ ذخایر این کتابخانه موجود می باشد، را به تدریج در ۲۴ جلد منتشر سازد. هر جلد از این فهرست به معرفی پانصد جلد از آثار چاپ قدیم هند می پردازد. اهمیت این آثار به چند لحاظ است: اول آنکه ظهور صنعت چاپ در شبه قاره، زودتر از ایران بوده وکتابهای چاپ آن ناحیه مرجع و مصدر کتابهای چاپی دیگر کشورها، خصوصاً ایران زمین گردیده است. نظری بر اهمّ موضوعاتی که آثار متعددی از آنها در این فهرست معرفی گردیده، اهمیت این مجموعه را مشخص می سازد. این موضوعات عبارتند از: ادبیات فارسی، ادبیات عربی، پزشکی و داروسازی، فقه و اصول فقه، مناظرات و ردّیه ها، علوم قرآن و حدیث، تصحیح و تحقیق متون، شعر و تذکره شاعران فارسی، عرفان و تصوف، مجموعه مقالات،؛ تاریخ و علوم سیاسی، جایگاه ایران در تحقیقات شبه قاره، دیگر موضوعات مانند فلسفه و منطق، و تنوع زبانی. همچنین این آثار از نظر موضوعی دارای تنوع گسترده ای هستند که این مسئله دشواری زیادی را در فهرست نویسی ایجاد کرده و صعوبت این کار را بیشتر نموده بوده است. تقریباً در تمامی موضوعات رایج در سدۀ سیزدهم و چهاردهم در این مجموعه آثار ارزشمندی به چشم می خورد. ولی از نظر کثرت، کتابهای عرفانی و ادبیات فارسی و عربی و کتابهای فقهی و کتابهای تاریخی بیشترین موارد را به خود اختصاص داده اند.
هرچند این دانشنامه به کتابهای چاپ سنگی و سربی شبه قاره (هند، بنگلادش، کشمیر، پاکستان و افغانستان) اختصاص دارد اما در میان آنها تعداد محدودی چاپ های نفیس آسیای مرکزی و آسیای میانه (ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان) و روسیه و چاپهای عثمانی و کشورهای آفریقایی (مخصوصاً مصر) و کشورهای اروپایی نیز به چشم می خورد.
این مخزن به سه گروه از نظر زبانی تقسیم گردیده که مجلدات هر زبان بر اساس برآورد اولیه تا کنون بدین قرار است:
کتابهای فارسی و عربی، بیش از دوازده هزار جلد
کتابهای اردو و پنجابی و پشتو، حدود چهار هزار جلد
دیگر زبانها (ترکی، انگلیسی، عبری، سانسکریت و …) حدود پانصد جلد.
این کتابهاف خصوصاً کتابهای چاپ سنگی، به دو شکل چاپ شده اند: اول: کتابهای تک عنوانی: کتابهایی که در آن فقط یک کتاب به چاپ رسیده است و دوم: کتابهای چند عنوانی: کتابهایی که در آنها بیش از یک کتاب به چاپ رسیده و در اصطلاح نسخه شناسی به آنها «مجموعه» گفته می شود.
روشی معرفی به این نحو است که اطلاعات استخراج شده از کتابها، در دو دسته کتابشناسی و نسخه شناسی طبقه بندی و در ذیل شماره مسلسل هر کتاب معرفی گردیده است. برای سهولت دسترسی به اطلاعات، کتابشناسی را در اول هر معرفی و با قلم متن، و پس از آن نسخه شناسی ها به صورت چپ چین و قلم ریز و سیاه درج شده است.
میراث مشترک ایران و هند (کتابهای چاپی کهن فارسی و عربی شبه قاره در کتابخانه بزرگ آیت الله‌العظمی مرعشی نجفی «ره»)؛ نگارش علی صدرایی خویی؛ زیر نظر سیدمحمود مرعشی نجفی؛ قم: کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌الله الظمی مرعشی نجفی «ره»؛ قطع وزیری؛ دوره دوجلدی ۴۰۰۰۰۰ ریال
معرفی کتاب از زکیه بیات