میراث مکتوب- یکم شهریورماه به بزرگداشت ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا، ملقب به ابوعلی سینا، در تقویم رسمی ایران روز پزشک نامگذاری شده است. به همین مناسبت مروری بر آثار انتشاریافته در مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در زمینۀ پزشکی داشته‌ایم. عناوین ذکر شده شامل کتاب‌های میراث مکتوب و مقالات منتشر شده در مجلات این مؤسسه است. در اینجا نام برخی مقالات که حاوی اطلاعاتی مرتبط با طب ایرانی و سنتی بوده نیز آورده شده است.
در ادامه مقالات مرتبط با پزشکی را که از ابتدای انتشار نشریات گزارش میراث، آینۀ میراث و میراث علمی اسلام و ایران یا ضمایم آنها به چاپ رسیده است، می‌بینید. برای علاقه‌مندان امکان دریافت متن کامل برخی از مقالات، با کلیک روی عنوان آنها، فراهم شده است.
پس از آن نیز سه عنوان کتاب‌های منتشرشده توسط مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در زمینۀ طب، یعنی الابنیه عن حقایق الادویه، حفظ البدن و نور العیون معرفی شده است.
گزارش میراث، شمارۀ 35
راح الارواح (در طبّ) / یوسف بیگ باباپور
گزارش میراث، شمارۀ 53-52
یک اشاره نادر طبی در کهن ترین طومار نقالی / سجاد آیدنلو
گزارش میراث، شمارۀ 63-62
نقدی بر چاپ تازۀ التنویر فی الطب / علی صفری آق قلعه
گزارش میراث، شمارۀ 79-78
بررسی انتقادی تصحیح کفایة الطب حبیش تفلیسی / عرفان چوبینه بهروز
آینۀ میراث، شمارۀ 20
منشأهای درمان دوایی و غذایی در دورۀ اسلامی / تألیف سامی حمارنه / ترجمۀ هوشنگ اعلم
آینۀ میراث، شمارۀ 28
دارو و درمان در سنت اوستایی / زهره زرشناس
آینۀ میراث، شمارۀ 35
سیر سم‌شناسی در متون پزشکی اسلامی / محمد حسن الحمود / ترجمۀ غلامرضا جمشیدنژاد اوّل
تحلیل رساله‌ای دربارۀ گردش خون وریدی دستگاه گوارش از مؤلفی ناشناس / محمد صدر
آینۀ میراث، شمارۀ 58
حجامت و مکافات! (ذيلی بر چاپ‌های سه‌گانۀ درع‌الصّحّه) / گلپر نصری
آینۀ میراث، شمارۀ 62
میل در چشم جهان‌بینش کشید! (نورالعیون زرّین‌دست و تصحیح آن) / گلپر نصری و یونس کرامتی
آینۀ میراث، شمارۀ 63
کهن‌ترین گزارش‌های فارسی دربارۀ آتشک / یونس کرامتی و رقیه حسینی
ضمیمۀ 31 آینۀ میراث
نگاهی به ذخیرۀ خوارزمشاهی چاپ فرهنگستان علوم پزشکی / گلپر نصری
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 1
تاریخ پزشکی ایران و اسلام در فصلنامۀ پیام بهارستان / شمامه محمدی‌فر
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 2
الحشائش، تأثیرگذارترین کتاب داروشناسی دورۀ اسلامی / شمامه محمدی‌فر
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 3
مدخل‌های تاریخ علم در دانشنامۀ جهان اسلام و دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی / افسانه منفرد
علم میان اروپا و آسیا / غلامحسین صدری‌افشار
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 4
مدخل‌های تاریخ علم در دایرةالمعارف اسلام / افسانه منفرد
مؤسسۀ تاریخ علوم عربی- اسلامی فرانکفورت / یونس مهدوی
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 5
ابن سرابیّون، پزشک نامدار فراموش‌شده / یونس کرامتی
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 6
نمک مالی نوزادان / میکل فورکادا، ترجمۀ زینب پیری
تحفة‌الغرائب / محمدرضا توکلى صابرى
ترجمه‌های فارسی الحاوی فی الطب رازی / شمامه محمدی‌فر
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 7
دو بخش بازیافته از اصل عربی كتاب الصّیدنۀ ابوریحان بیرون / علی صفری آق‌قلعه
مدرسۀ پزشکی گندیشاپور، مهمترین مرکز پزشکی دوران باستان / محمدحسین عزیزی
خستگی در پزشکی سنتی ایران / برتران تیری دو کروسول دِزِپس، ترجمۀ رضا علی‌اکبرپور
عیون الأنباء فی طبقات الأطباء / حنیف قلندری
فردوس الحکه، یکی از نخستین دانشنامه‌های مختصر پزشکی / غلامحسین صدری افشار
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 8
طبقه‌بندی گیاهان در آثار گیاه‌شناسی و پزشکی دورۀ اسلامی / شمامه محمدی‌فر
معرّفی مجلۀ نظریات / محمود شهیدی
مؤسسۀ تاریخ علوم عربی دانشگاه حلب / محمد باهر
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 9
نسخه‌های خطی علمی فارسی در ماتناداران / کریستینه کوستیکیان، ترجمۀ محمد باقری
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 10
سرچشمه‌‌های کیمیا در دورۀ اسلامی / اریک جان هولمیارد، ترجمۀ نرگس یوسفی
نسخه‌های فارسی در مؤسسۀ دست‌نوشته‌های شرقی پترزبورگ / بوریس نوریک، ترجمۀ محمد باقری
سارتن و میراث اسلامی / سامی حمارنه، ترجمۀ غلامحسین صدری افشار
میراث علمی اسلام و ایران، شمارۀ 11
ترجمۀ فی حَبَلٍ علی حَبَلٍ منسوب به بقراط / محمد باهر و حمید بهلول
کتاب‌های مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در زمینۀ طب
الأبنیه عن حقایق الادویه کتابی از ابومنصور موفق بن علی هروی پزشک و نویسنده سده پنجم هجری در شناسایی داروهای کهن با منشأ گیاهی، حیوانی و کانی به زبان فارسی است. علاوه بر ارزش داروشناسی کهن، آشنایی مؤلف با منابع ایرانی، یونانی، عربی و به‌ویژه هندی، اهمیت مطالعات تطبیقی نام داروها و گیاهان دارویی را نیز به کتاب افزوده است.
از این اثر تاکنون دو نسخه شناسایی شده است که یکی از آنها نسخه کتابخانه ملی اتریش است. این نسخه در تاریخ 447 ق به خط علی بن احمد اسدی طوسی، شاعر و ادیب نام آور کتابت شده و کهن‌ترین دستنویس شناخته شدۀ فارسی به شمار می‌آید. الأبنیه عن حقایق الادویه از حدود دو سده پیش تاکنون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته و از سوی آنان معرفی و منتشر شده است.
این کتاب با مقدمۀ فارسی (مرحوم) ایرج افشار و علی اشرف صادقی و با مقدمۀ انگلیسی برت گ. فراگنر، نصرت‌الله رستگار، کارل هولوبار، اوا ایربلیش و محمود امیدسالار، با همکاری انیستیتوی ایران‌شناسی فرهنگستان علوم اتریش (وین) و گنجینه پزشکی ایرانی، در سال 1388، در 660 صفحه، توسط میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
امام فخرالدين رازى از دانشمندان پرآوازه‌اى است كه از او آثار و نگاشته‌هاى زيادى در دانش‌هاى گوناگونى چون تفسير، كلام، فلسفه، پزشكى و… بر جاى مانده است كه از آن جمله مى‌توان به تفسير كبير، المباحث المشرقية، جامع‌العلوم، المخلص، براهين البهائيه، شرح اشارات و… اشاره كرد.
حفظ‌البدن يكى از نگارش‌هاى فخرالدين رازى است كه درباره بهداشت و تندرستى به زبان فارسى نوشته شده است. رازى در اين اثر از مزاج‌هاى گوناگون آدمى و خوردنى‌ها و نوشيدنى‌هايى كه براى تندرستى سودمند يا زيان‌آورند سخن گفته و راه‌هاى پاييدن و مراقبت از بدن را بر پايه آگاهى‌هاى طب سنّتى برشمرده است.
این کتاب با مقدمه، تحقیق و تصحیح محمدابراهیم ذاکر، در 327 صفحه در سال 1390 توسط میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
کتاب نورالعیون، تألیف ابوروح محمد بن منصور بن ابی‌عبدالله بن منصور جرجانی یمانی، معروف به «زرین‌دست» و «معالج»، پزشک دربار ملکشاه سلجوقی (ﺣﮑ : 465-485 ق.) است. این کتاب تا به حال اولین کتاب فارسی در چشم پزشکی شناخته شده که در سال 480 ق. تألیف آن به پایان رسیده و به ملکشاه اهدا گردیده است.
کتاب در ده مقاله ترتیب یافته و اطلاعات آن شالودة دانش پیشینیان در این فن است، به اضافة آنچه مؤلف تجارب و یافته‌های خود را بدان افزوده و کتاب را همچون حنین بن اسحاق به صورت سؤال و جواب طرح‌ریزی نموده و به هدف آموزش این فن، خطاب به فرزندش نگاشته است. از مهمترین مباحث کتاب، مقالة هفتم آن است که در آن به روش‌های جرّاحی چشم پرداخته و بیماری‌های قابل علاج با جراحی و شیوه و ابزار و آلات جراحی هر یک را توضیح می‌دهد.
این کتاب با مقدمه و تصحیح یوسف بیگ باباپور و زیر نظر دکتر مهدی محقق، در 841 صفحه، در سال 1391، توسط میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.