میراث مکتوب- مصحف قرآنی شمارۀ ۴۴ در «الخزانة الغرویة»، کتابخانۀ حرم علوی(ع) در نجف اشرف، با کتابت محمد زنجانی در ۵۳۱ ق، یکی از شاهکارهای کتابت منظم قرآنی به خط کوفی است که هشت برگ از آغاز و انتهای آن، حاوی انجامه و برگ‌های مذهَّب نسخه جدا شده است. این برگ‌ها احتمالاً در دهۀ ۱۹۹۰ در زمان صدام حسین از کتابخانه خارج، و از سال ۱۹۹۶ در موزۀ هنر متروپلیتن (نیویورک) نگهداری می‌شوند. برخی از ویژگی‌های مهم و اساسی در کتابت این نسخه چنین است: کتابت نسخه به خط کوفی نسخ (کوفی سبک جدید یا کوفی مشرقی)، پایان یافتن هر صفحه به انتهای یک آیه، قرار گرفتن هر یک از اجزای سی‌گانۀ قرآن در هفت برگ، شروع هر جزء از آغاز صفحه و اختتام آن به پایان صفحه، نزدیک بودن قرائت کاتب به قرائت ابوعمرو بصری، عدم تطابق مصحف با نظام‌های هفتگانۀ عَدّ الآی یا آیه‌شماری، نام‌گذاری برخی سوره‌ها به گونه‌ای متفاوت از اسامی رایج، قیاسی بودن املاء یا رسم مصحف، و عدم تطابق آن با رسم الخط عثمانی.
از ویژگی‌های هنری این نسخه می‌توان به این موارد اشاره کرد: تذهیب‌های بسیار پیچیده و هندسی، استفاده از قلم زرین در کتابت برخی عبارات و کلمات خاص قرآن، سرسوره‌های بسیار زیبا و هندسی با ترنج و طرح‌های پیچیدۀ اسلیمی، آیه نماها به صورت دایره‌های هشت‌پر، نشانۀ تعشیر و تخمیس به صورت شمسه و نقش مایه‌های بادامی، نشانۀ سُبع و نیم سُبع، نشانۀ سجده، آغازه‌های اجزای سی‌گانۀ مصحف و تصویرسازی با ستارۀ هشت‌پر و ستارۀ داود از جمله طرح‌های هندسی رایج در تذهیب اسلامی است. کاتب نسخه، در پایان اثر، قواعد مختلف خود در نگارش این مصحف را در ۳۳ بند فارسی و عربی ذکر کرده است. ویژگی‌های کتابت و تذهیب هنرمندانه نسخه نشان می‌دهد که کاتب و مذهِّب نسخه، استادی صاحب سبک، مبدع و ایده‌پرداز بوده، ذهن ریاضی و معمارگونه داشته، کتابت مصحف را بسیار دقیق و با محاسبات ریاضی انجام داده، و در آرایه‌های تذهیبی، تقریباً از تمام عناصر تزیین هندسی و گیاهی بهره گرفته است. نویسنده در پایان مقاله به چند مصحف مشابه از جهت خط کوفی و از حیث مصحف‌نویسی مضبوط و قاعده‌مند اشاره کرده است که همگی، صفحات خود را به آیه قرآن ختم می‌کنند، و هر جزء قرآن را در تعداد صفحات مشخصی قرار می‌دهند.
دکتر مرتضی کریمی‌نیا در مقالۀ «مصحف زنجانی، هنر ایرانی به خط کوفی در 531 هجری: نسخۀ شمارۀ 44 کتابخانۀ حرم علوی(ع) در نجف، و برگ‌های جداشده از آن در موزۀ متروپلیتن» که در شمارۀ اول از سال 23 مجلۀ ترجمان وحی به چاپ رسیده به معرفی و بررسی این نسخه پرداخته است.
متن کامل این مقاله را می‌توانید در اینجا ببینید.