میراث مکتوب – آگاهان در میان محققان رشته رجال حدیث شیعی به خوبی می دانند که فهرست های نجاشی و شیخ طوسی بر اساس فهارس قدیمتر شیعی نوشته شده است. این مطلب را مرحوم بهبودی و نویسنده این سطور و آقای احمد پاکتچی و برخی دیگر گفته اند. اما در این میان یک مطلب که باید روشن شود این است که نجاشی و شیخ در تألیف فهارس خود صرفاً ناقل نبودند بلکه خود در اصلاح فهارس قبلی و کنار هم گذاشتن و یکپارچه سازی اطلاعات و گزینش منابع قبلی سهم مهمی داشتند.
این امر به ویژه در مورد رجال نجاشی صادق است. شیخ هم در فهرست همین کار را کرده البته با شیوه ای متفاوت. برخی از محققین معتقدند می توان اشتباهات شیخ در فهرست را بدین ترتیب توجیه کرد که این اشتباهات در واقع نص صریح متن های فهارسی بوده که در اختیار او بوده و شیخ می خواسته است با حفظ امانت آنها را عیناً نقل کند. در واقع بر اساس این دیدگاه شیخ خود متوجه اشتباه منابع بوده و علت ذکر یک شخص در دو جای فهرست به طور نمونه به دلیل اختلاف نقل منابع بوده است. به نظر من این پدیده که گاه در رجال نجاشی هم قابل پیگیری است نمی تواند توجیهی تمام برای این مسئله باشد.
باری درست است که اشتباهات و یا اختلاف در ذکر نام ها ریشه اش به فهارس قدیمتر می رسد منتهی نجاشی و شیخ همه جا سعیشان آن بوده تا مطالب منابع قبلی را یکپارچه سازی کنند و از تکرار نام ها جلوگیری کنند. اگر برخلاف این رویه را داشتند طبعاً فهرست نام های تکراری بسی بیش از این می شد؛ چرا که مسلم است در فهارس قدیمی نام اشخاص گاه با اختلاف و از آن مهمتر تحریف هایی نقل شده بود. اتفاقاً در بسیاری موارد شیخ و نجاشی در ذیل نام اشخاص مختلف به این اختلافات در سندها و نام کتاب ها و نام راویان متن ها در اسانید فهارس قدیمتر اشاره دارند و این خود نشان می دهد که دأب آنها اصلاح و نه نقل صرف الفاظ فهارس قدیمتر باشد. البته شاید در چند موردی هم شیخ و هم نجاشی آگاهانه این کار را کرده تا اختلاف منابع را تذکر دهند اما در مواردی دیگر معلوم است که تنها خطایی بیش نبوده و یا اینکه آنها به اتحاد اشخاص التفات نداشته اند.