میراث مکتوب – پارلمان و قوۀ قانون گزاری به معنای امروزی آن، یکی از پدیده های مهم اجتماعی دورۀ معاصر است که نخست در کشورهای غربی بنا نهاده شد و اندک اندک در بسیاری از کشورهای دنیا رواج پیدا کرد. در ایران نیز برای اولین بار در دورۀ مظفرالدین شاه قاجار چنین اتفاق رقم خورد و شاه در اثر فشار مردم در سال 1285 شمسی تن به برپایی مجلس شورا داد و تلاش نهضت مشروطه خواهی به تأسی از اروپا به جایی رسید که مجلس شورای ملی تشکیل شد.
از زمان صدور فرمان مشروطیت در سال 1285 تا انقلاب اسلامی سال 1357، طی 72 سال 102 نفر به عنوان نمایندۀ گیلان در مجالس قانونگذاری انتخاب شدند. تعداد نمایندگان گیلان در هفت دورۀ سنا 2 نفر و در دورۀ یکم و دوم مجلس مؤسسان 12 نفر و در دورۀ سوم ان 15 نفر بود. در اغلب ادوار مجلس شورای ملی، نمایندگان گیلان در هفت دورۀ سنا 2 نفر و در دورۀ سوم آن 15 نفر بود. در اغلب ادوار مجلس شورای ملی، نمایندگان گیلان در هیأت رئیسه حضور فعال و پررنگی داشتند.
از نظر ترکیب سیاسی و اجتماعی، بیشتر از نمایندگان وابسته به دولت و دربار و تعداد کمی مردمی بودند. از میان برخی نمایندگان خدمات نمایانی ارائه دادند ولی اغلب به محض راهیابی به مجلس و برخورداری از موقعیت و مزایای حاصل از آن، تنها به حفظ موقعیت خود بسنده کردند و تابع قدرت بودند. این کتاب مروری است بر کارنامۀ زندگی آنان.
این کتاب مشتمل بر چند بخش است: در بخش نخست به معرفی ادوار قانونگذاری اعم از مجالس شورا، سنا و مؤسسان پرداخته می شود. در بخش دوم اطلاعات نسبتاً کاملی از نمایندگان این مجالس به همراه تصاویر اکثر آنان آمده است. در بخش سوم برخی نطق های مهم نمایندگان گیلان که در مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی بوده آمده است. در پیوست اول تصویر تعدادی از اعتبارنامه های نمایندگان و در پیوست دوم جداولی که حاوی اطلاعات فشرده از کتاب بوده آمده است.
یوسفدهی: هومن، نمایندگان گیلان از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، رشت، فرهنگ ایلیا، 357 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، بها: 170000 ریال، 1394.