میراث مکتوب- سومین نشست از نشست‌های پنج گانۀ «از هفت شهر عشق تا هزار وادی اندیشه» (در بزرگداشت عطار و خیام نیشابوری) که از ۲۵ فروردین آغاز شد، ۸ اردیبهشت، به بزرگداشت خیام اختصاص دارد.
در این نشست‌های علمی- پژوهشی که به همت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران (شعبه خراسان) و مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهرکتاب، برگزار می‌شود.
حسن دلبری، عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری با موضوع «خیام، جشنوارۀ تناقض» و فاطمه ماه‌وان، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با موضوع «نگاره‌های رباعیّات خیّام: از تصویر شرقی تا تفسیر غربی» سخن خواهند گفت.
سخنران نخست به این موضوع خواهد پرداخت که خیام یکی از مبهم ترین چهره‌های تاریخ علم و ادبیات ایران است به گونه‌ای که او را از حد یک دهری لاابالی تا یک حکیم فرزانه‌ی الهی، متفاوت و متغیر دانسته‌اند. آیا این همه تناقض در شناخت چهره‌ی او به واقع در ماهیت وجودی خیام است یا در تصوری که ما از او داریم؟ آیا فرامتن های اجتماعی، حکومتی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی پیرامون او از عمر خیامی چهره‌ای متناقض‌نما ساخته یا اعتقادات لائیکی که در مورد او گفته‌اند ریشه در جای دیگری دارد؟ پاسخ به این پرسش‌ها و چندین پرسش دیگر در مورد او موضوع این سخنرانی خواهد بود.
سخنران دوم به تحلیل نگاره‌های رباعیّات خیّام خواهد پرداخت. هنر تصویرگری آثار ادبی علاوه بر زینت‌بخشی اثر به درک بهتر متن نیز کمک می‌کند. نگارگری رباعیّات خیّام نه تنها نظر هنرمندان مشرق زمین بلکه به مدد ترجمه فیتز جرالد توجّه نقّاشان مغرب را نیز به خود جلب کرده است. این پژوهش شاخص‌ترین نمونه‌های نگاره‌های رباعیّات خیّام را از مشرق تا مغرب بررسی می‌کند و به این پرسش پاسخ می‌گوید که تصویرگری هنرمندان شرق و غرب چه تفاوت‌هایی با هم دارند و هر کدام از چه منظری به رباعیّات توجّه کرده‌اند؟ از مشهورترین نمونه‌های شرقی رباعیّات، نگاره‌های محمّد تجویدی و از بهترین نمونه‌های غربی نقّاشی‌های ادموند سالیوان، گابریل روزرتی، گیلبرت جیمز است که این پژوهش به آن‌ها می‌پردازد. اگرچه در مغرب زمین به تصویرگری رباعیّات توجّه وافری بذل شده امّا ایرانیان آن چنان که باید اشعار خیّام و به ویژه تصویرگری آن را مورد توجّه قرار نداده‌اند و نگاره‌های موجود عمدتاً‌ً جنبه هنر بازاری دارد. از این رو مقایسه این نگاره‌ها با نمونه‌های غربی آن می‌تواند قابلیّت‌های تصویری رباعیّات را بیشتر نمایان سازد. نگارگران ایرانی به خلق معادل تصویری برای رباعیّات اکتفا کردند اما هنرمندان غربی رویکردی تفسیری به رباعیّات داشته و سعی کردند تا از طریق نمادهای اساطیری و پیوند فرهنگ شرق و غرب تصاویر مبتکرانه‌ای برای رباعیّات خیّام خلق کنند.
دبیری این نشست برعهدۀ حامد مهراد از دانشگاه فردوسی مشهد خواهد بود.
علاقه‌مندان می‌توانند در ساعت ۲۱ چهارشنبه هشتم اردیبهشت از طریق پیوند https://meeting5.hsu.ac.ir/b/hak-ktd-vwg وارد این نشست علمی در بزرگداشت خیام شوند.
