میراث مکتوب- حسین مسرت، پژوهشگر، نسخه‌شناس و فهرست‌نگار کتابهای چاپ سنگی و خطی، «محمدعلی نجاتی بافقی» را پزشکی سخنور از دیار کویری یزد در عصر قاجار خواند و گفت: «نجات الابدان» در موضوع طب، نامی‌ترین اثر وی است که یگانه نسخه‌ی خطّی آن تنها در کتابخانه‌ی وزیری یزد وجود دارد.
«مسرت» در مورد این پزشک سخنور استان یزد گفت: «محمدعلی» فرزند سلطان محمد بافقی در سده‌ی سیزدهم قمری در شهر بافق به دنیا آمد ولی در آغاز عمر برای دانش‌اندوزی راهی یزد و مشغول تحصیل علم «ابدان و ادیان» شد.
وی افزود: نجاتی بافقی در ادامه برای فراگیری علم طب راهی نقاط گوناگون شد و بعد از رسیدن به درجه طبابت به یزد بازگشت و مشغول درمان بیماران شد.
این نویسنده یزدی خاطرنشان کرد: درگذشت او را در زمان زندگی وامق یزدی یعنی بین سالهای ۱۲۰۰ تا ۱۲۶۲ قمری ذکر کردهاند لذا وامق یزدی که با او معاصر بوده، درباره‌اش می‌نویسد: «طبیبی مسیحا دم و حکیمی مبارک قدم، مرجع خرد و بزرگ و مشارالیه تاجیک و ترک. بین الانام معروف و اکثر اوقات را به معالجۀ مرضای این دیار مصروف می‌دارد و حسن ظنّ عوام به آن والا مقام به مرتبه‌ی تمام است.»
به گفته مسرت، نجاتی بافقی علی‌رغم این که طبیبی حاذق بوده ولی در طریق عرفان هم گام می‌زده و طبعی روشن داشته و با تخلّص «نجاتی» شعر می سروده که وامق و دیگران به درج نمونه اشعارش در تذکره‌های خود اقدام کردهاند.
وی ادامه داد: البته نجاتی در مقدّمهی کتاب «نجات الابدان» به عنوان نامی‌ترین اثر خود و در بخش چگونگی روی آوردن به پزشکی، برخی از اشعار خود را درج کرده است اما با این وجود هیچ دیوانی از او در کتابخانه‌های ایران وجود ندارد.
این محقق حوزه فرهنگی استان در مورد کتاب «نجات الابدان» نیز گفت: این کتاب که به زبان فارسی و در موضوع طب نوشته شده تا سال‌ها یگانه نسخه‌ی خطّی آن ناشناس در کتابخانه‌ی وزیری یزد با نام قراردادی «رساله در طب» به شماره ۲۸۳۰ از محمّدعلی متطبب متخلّص به نجاتی بدون تاریخ در ۵۲ صفحه، در فهرست این کتابخانه چاپ شده بود.
وی با بیان این که «نجات الابدان» در سال ۱۳۴۶ شمسی توسط «سیدعلی محمّد وزیری» بانی کتابخانه‌ی وزیری به این کتابخانه اهداء شد، افزود: بنا بر مندرجات آن، کتاب در هشت باب(هشت نجات) سامان یافته و نویسنده در هر نجات به یک موضوع پرداخته است.
مسرت یادآور شد: البته چنانچه دیوان بیگی در مورد این کتاب می‌نویسد، کتاب مذکور در آن زمان در یزد متداول بوده و حتماً نسخه‌های زیادی داشته است ولی اکنون تنها یک نسخه از آن بر جای مانده که آن هم در کتابخانه‌ی وزیری یزد قرار دارد.
به گفته این نسخه‌شناس و فهرست‌نگار کتابهای چاپ سنگی و خطی، نام این کتاب تاکنون در هیچ فهرستی وارد نشده و تنها در سال ۱۳۹۳ در فهرست دیجیتالی کتابخانۀ آستان قدس رضوی، نام آن اصلاح شده اما تاکنون چاپ نشده است.
منبع: ایسنا