میراث مکتوب- کتاب «مکتوبات فارسی در باب موسیقی؛ قرن پنجم تا نهم هجری قمری» حاصل کوششی است برای درک و تفسیر بهتر تحول مکتوبات فارسی در باب موسیقی، با تمرکز بر رویکردهای متفاوت این آثار و دگرگونی موضوعات آنها، از آغاز قرن پنجم تا پایان قرن نهم هجری قمری؛ یعنی دورهای که میتوان آن را عصر کلاسیک مکتوبات فارسی در باب موسیقی نام نهاد.
این کتاب رسالۀ دکتری مهرداد فلاحزاده است که حدود پانزده سال پیش در گروه زبانشناسی دانشگاه اوپسالای سوئد از آن دفاع کرده و به تازگی با ترجمۀ سهند سلطاندوست از سوی نشر مرکز منتشر شده است.
کتاب، علاوه بر مقدمه و مؤخره، هفت فصل دارد. فصل اول به خاستگاه ادبیات موسیقایی در منطقه اختصاص یافته است و پنج فصل بعدی به قرنهای پنجم تا نهم هجری میپردازد. در هر فصل پس از توضیحاتی دربارۀ اوضاع کلی سیاسی، دینی و اجتماعی عصر و سلسلههای مورد بحث، معرفی آثار آن دوره به تفصیل آمده است.
فصل هفتم کتاب به جمعبندی مباحث اختصاص دارد. مؤلف در این قسمت ضمن معرفی روش کار خود، دو رویکرد اصلی، یعنی رویکرد دینی و غیردینی را، در بین مکتوبات فارسی در باب موسیقی از هم تمییز داده و به دستهبندی و دورهبندی خرد و کلان مکتوبات فارسی در باب موسیقی دست میزند و دورههای اوج و فرود آن را مشخص میکند.
بر اساس مباحث این کتاب پیدایش ادبیات موسیقایی به عنوان نوعی از ادبیات عالمانه نتیجۀ تمرکززدایی سیاسی و فرهنگی از دستگاه خلافت عباسی بود. نویسنده معتقد است همچون اغلب دیگر انواع ادبیات عالمانه در زبان فارسی، ترجمه و تلخیص و تشریح آثار عربی نقشی اساسی در شکلگیری و شکوفایی ادبیات موسیقایی فارسی ایفا کرده است.
در پایان کتاب نیز نمایهای مفصل، کتابنامهای دقیق، پنج پیوست و چند تصویر از نسخههای خطی رسالات موسیقی آمده و ارجاعات کتاب به کوشش مترجم بر نسخههای اصلی مبتنی شده است.
کتاب «مکتوبات فارسی در باب موسیقی؛ قرن پنجم تا نهم هجری قمری» نوشتۀ مهرداد فلاحزاده با ترجمۀ سهند سلطاندوست، در 229 صفحه و در قطع وزیری، از سوی نشر مرکز منتشر شده است.