میراث مکتوب – شماره اول از جلد 24 (2018)، مجله نسخه های خطی شرقی منتشر شد. این مجله توسط مؤسسه مطالعات شرقشناسی سن پترزبورگ وابسته به آکادمی علوم روسیه منتشر می‌شود. مؤسسه مطالعات شرقشناسی سن پترزبورگ، یکی از قدیمیترین مراکز شرقشناسی در روسیه است و جایگاهی ویژه در شرقشناسی این کشور دارد.
عمر و سابقه این مؤسسه یکی از دلایل شهرت آن است. این مؤسسه پیشینه و قدمتی قریب به دو قرن دارد. تاریخ آن به سال 1818 م. و به زمانی بازمیگردد که موزه آسیای (Asiatic Museum) آکادمی سلطنتی علوم روسیه تأسیس شد. به‌علاوه، این مؤسسه مجموعهای قابل توجه از نسخ خطی شرقی، بالغ بر 85 هزار نسخه خطی به بیش از 60 زبان زنده – و بعضاً مرده- متعلق به دوران باستان و سدههای میانه را در اختیار دارد که در سرتاسر روسیه بینظیر است و در سطح جهانی نیز این مجموعه را میتوان با مجموعههای بزرگ جهان نظیر مجموعه نسخ خطی موجود در موزه بریتانیا و کتابخانه ملی فرانسه مقایسه نمود.
شماره نخست مجله نسخه‌های خطی شرقی: Manuscripta Orientalia در ژولای سال 1995 م. انتشار یافته است. این مجله به صورت فصلی و به زبان انگلیسی منتشر می‌شود. رئیس مؤسسه و سردبیر وقت این مجله، یوری ای. پتروسیان (Yuri A. Petrosyan)(2)، در سرمقاله شماره نخست این مجله ضمن برشمردن نکاتی در مورد اهمیت نسخ خطی در تمدن بشری، هدف از انتشار آن را درج مقالات علمی و پژوهشی ـ موردی یا تطبیقی ـ در حوزه متنشناسی، خطشناسی کهن (Palaeography) و نسخهشناسی نسخ خطی شرقی و همچنین درج مقالات فلسفی، تاریخی، و فرهنگی ـ به شرط ارتباط آنها با نسخ شرقی- ذکر کرده است. در عین حال بنا به گفته وی ، این مجله جز این موضوعات، مباحث دیگر نظیر فهرست‌نگاری و مرمت و نگهداری نسخ خطی را نیز – به دلیل اهمیتشان در حفظ و بقای نسخ – در دستور کار خود قرار داده. از دیگر موضوعات مورد توجه مجله، استفاده و کاربردهای تازهای است که از رایانه در این حوزه به‌عمل میآید. به‌عبارتی انتشار اخبار و مقالات مرتبط با استفاده از تکنولوژی اطلاعات در حوزه نسخ خطی، از دیگر موضوعات مورد توجه مجله است.
به طور کلی هر شماره از مجله مشتمل است بر مقالات تحقیقی در باره نسخ خطی شرقی ـ اعم از نسخ شرقی عربی، فارسی، ترکی، عبری، هندی، چینی، ژاپنی و…؛ معرفی یکی از نسخه‌های خطی منحصر به‌فرد مجموعه مؤسسه؛ مقالهای توصیفی یا تحقیقی در مورد استفاده از تکنولوژی اطلاعات در این حوزه و بالاخره نقد و معرفی کتب مرتبط با موضوعات مورد نظر مجله. هر شماره در 72 صفحه چاپ می‌شود.
فعالیت‌های علمی و پژوهشی فراوانی که تا کنون در این حوزه در کشور روسیه صورت پذیرفته، عمدتاً به زبان روسی بوده و همین امر دایره دسترسی متخصصان و علاقهمندان ناآشنا به این زبان را در دیگر مناطق جهان با محدودیت مواجه ساخته است. به این ترتیب هدف دیگر مؤسسه، انتشار مجلهای به زبان انگلیسی بوده تا مخاطبان بیشتری بتوانند به نتایج بررسیها و پژوهش‌های انجام شده پیرامون نسخ شرقی در روسیه دست یابند. البته مقالاتی نیز به زبان آلمانی، فرانسوی و روسی در مجله چاپ شده است.
در اینجا، به معرفی و ترجمه عناوین آن دسته از مقالاتی که به زعم نگارنده، به مطالعات اسلامی و ایرانشناسی ارتباط مییابند، اشاره شده است:
1. W. Jamaluddin, A. Syaiful, I. Katkova. Rethinking Manuscript Heritage of ‘Abd al-Samad al-Palimbani. Controversies Involving Tuhfat al-raghibin
بازاندیشی در باره میراث خطیِ شیخ عبدالصمد الفلمبانی. بحث و جدل پیرامون تحفه الراغبین فی بیان حقیقه الایمان
2. I. Pankov, A. Bustanov. Transregional History of a Muslim Family: Oral and Written Testimonies on the Descendants of Muhammad Sharif Al-Bulghari
تاریخ فرا منطقه ای یک خاندان مسلمان: شهادت و گواهی شفاهی و کتبی در باره اخلاف محمد شریف البلغاری
3. M. Azarkina, A. Obraztsov, T. Slesarev. Ottoman Manuscripts from Kazan of M. Gorky Research Library, St. Petersburg State University
نسخه های خطی عثمانی از کتابخانه دانشگاه کازان(روسیه) تا دانشگاه دولتی سن پیترزبورگ
4. E. Shavarebi. The Persian Dictionary Sorme-ye Soleymani (Early 11th/17th Century) and Its Manuscript in the Library of the Oriental Faculty of St. Petersburg State University (MS.O 174)
4. فرهنگ فارسی سرمه‌ی سلیمانی، (سده‌ی یازدهم / هفدهم م.) و نسخه خطی آن در کتابخانه دانشکده شرق شناسی دانشگاه دولتی سن پیترزبورگ
Contents:
TEXT AND MANUSCRIPTS: DESCRIPTION AND RESEARCH — 3
W. Jamaluddin, A. Syaiful, I. Katkova. Rethinking Manuscript Heritage of ‘Abd al-Samad al-Palimbani. Controversies Involving Tuhfat al-raghibin — 3
TEXT AND ITS CULTURAL INTERPRETATION — 15
I. Alimov. “Yi Jian’s Records”: Three Tales of the Supernatural — 15
I. Pankov, A. Bustanov. Transregional History of a Muslim Family: Oral and Written Testimonies on the Descendants of Muhammad Sharif Al-Bulghari — 20
I. Pankov, A. Bustanov. Transregional History of a Muslim Family: Oral and Written Testimonies on the Descendants of Muhammad Sharif Al-Bulghari — 20
PRESENTING THE COLLECTION — 26
M. Azarkina, A. Obraztsov, T. Slesarev. Ottoman Manuscripts from Kazan of M. Gorky Research Library, St. Petersburg State University — 26
M. Azarkina, A. Obraztsov, T. Slesarev. Ottoman Manuscripts from Kazan of M. Gorky Research Library, St. Petersburg State University — 26
PRESENTING THE MANUSCRIPT — 35
T. Tchernaja. Botanical Drawings as Key to Understanding the Scholarly Life and Personality of the Outstanding Japanese Natural Scientist Udagawa Yoan (1798—1846) — 35
E. Shavarebi. The Persian Dictionary Sorme-ye Soleymani (Early 11th/17th Century) and Its Manuscript in the Library of the Oriental Faculty of St. Petersburg State University (MS.O 174) — 61
BOOK REVIEW — 68
BOOK REVIEW — 64