میراث مکتوب – یکی از تذکره‌های گمنامی که در شبه قاره در سال 1260هـ . به رشتۀ تحریر درآمد،معدن الجواهراثر محمّد مهدی واصف مدراسی است.
این تذکره از پنج جهت حائز اهمّیّت است. یکی این که این کتاب در حکم مجموعه‌ای از فنون ادبی مانند عروض و قافیه و صنایع ادبی است.دوم از جهت شاعران هم‌عصر نویسنده که در کمتر تذکره‌ای می‌توان شرح حال آنها را یافت و همچنین تاثیری که بر دیگر تذکره‌های بعد از خود گذاشته است. سوم از جهت نقد ادبی و اطّلاعات سبک شناسانه و اعتراضاتی که بر دیگر شاعران نموده‌است.
چهارم تألیف تذکرۀ «گلزاراعظم» و رسالۀ «ذوالفقار علی» که در جواب اعتراضات معدن الجواهر نوشته شده است. و پنجم تالیف رسالۀ«حسن خطاب و ردّ جواب» توسط واصف در ردّ اعتراضات رسالۀ ذوالفقار علی وتألیف تذکرۀ حدیقة المرام به زبان عربی در جواب تذکرۀ گلزار اعظم. هدف نویسندگان برخی از تذکره‌ها در واقع رقابت و جواب گویی در مقابل دیگر تذکره‌هاست؛ مانند تذکرۀ مردم دیده در جواب مجمع‌النفایس و یا صبح وطن در جواب گلدستۀ کرناتک. تذکرۀ گلزار اعظم نیز برای جواب گویی به معدن‌الجواهر نوشته شده‌است. اهمیت تحقیق حاضر در اینست که نشان می دهد در سال هایی (نیمه دوم قرن سیزدهم) که زبان فارسی در هند در حال انحطاط بود در کرناتک (هند جنوبی) هنوز مجالس مشاعره و حتی بازار نقد شعر برپا بوده است.
محمد خشکاب و سید محمد علوی مقدم این مقاله را نگاشته و در فصلنامه مطالعات شبه قاره دوره 7، شماره 25، زمستان 1394، صفحه 25-44 منتشر شده است.
متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید.