میراث مکتوب- آیین رونمایی مجموعه سه جلدی نظامی پژوهی اثر محمد خاکپور، روز دوشنبه 11 دی‌ماه 1402 با حضور جمعی از دانشگاهیان و اهالی ادب و فرهنگ تبریز در مجموعه فرهنگی ۲۲ بهمن برگزار شد.
میرجلال‌الدین کزازی استاد دانشگاه، ادیب و شاهنامه پژوه بنام کشور طی تماس تلفنی در این آیین فرهنگی، اظهار داشت: این کتاب که سه گنج از پنج گنج نظامی را در بر دارد در گونه خود بی مانند و مثال زدنی است.
وی با اشاره به پیچیدگی‌های سه اثر خمسه نظامی گفت: این کتاب کلیدی کارآمد در پژوهش‌های آینده در حوزه نظامی‌شناسی محسوب شده و پاره‌ای از گره‌های کور را در واژه‌های چالش برانگیز از میان برداشته است.
کزازی در مورد کتاب فرهنگ نام‌های پنج گنج نظامی گفت: نوشتن فرهنگ کاری است دشوار؛ این گونه کتاب‌ها سرچشمه‌ای خواهد شد برای کسانی که به پژوهش می‌پردازند.
وی ادامه داد: پاره‌ای از نام‌هایی که در این کتاب آمده ناشناخته است که به ارزش‌های این کتاب اضافه می‌کند.
استاد جمشید علیزاده، شاعر و استاد دانشگاه تبریز در این مراسم با اشاره به اینکه ماندگاری نام با آثار علمی و هنری است گفت: نظامی یکی از جاودانه‌ترین بزرگان فرهنگ ادبیات جهان است.
وی افزود: مجموعه نظامی پژوهی در تبریز طراحی و نزدیک به ۱۵۰ طرح پژوهشی در حوزه‌ها و شاخه های مختلف نظامی پژوهی تصویب رسید.
علیزاده گفت: ۱۴ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف نظامی پژوهی برای اولین بار چاب شد از جمله آنها می‌توان به بازنویسی خمسه برای کودکان و این مجموعه سه جلدی و …نام برد.
علیزاده با اشاره به این فرمایش مقام معظم رهبری در ۲۲ بهمن سال ۱۴۰۱ که آذربایجان و تبریز را قطب فرهنگی ایران خوانده و بر لزوم صیانت از آثار بزرگانی چون نظامی، خاقانی، پروین و صائب تاکید کرده بودند، گفت: همین فرمایش معظم له حقانیت و لزوم رویکرد به پژوهش در مورد آثار نظامی را تایید می کند.
جمشید علیزاده در تشریح یکی از سئوالات مطرح شده در خصوص واژه شناسی در این اثر گفت: واژه «کرد» در این کتاب به معنی قوم و نژاد نیست بلکه نظامی به طور مکرر از این واژه به معنای فرد عامی در مقابل یک دانشمند و فیلسوف به کار می‌برد.
وی افزود: در متن شاهنامه هم کرد به معنی گله داری، چوپانی و فرد عامی به‌کار رفته است و در جلد دوم کتاب فرهنگ نام های پنج گنج نظامی به آن مفصل پرداخته می‌شود.
ابراهیم اقبالی، استاد دانشگاه گروه ادبیات دانشگاه تبریز نیز در این مراسم گفت: این مجموعه بسیاری از مشکلات اثار نظامی را حل کرده است.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات ورود به شعر نظامی فاصله ۲۰۰ ساله بین عصر او و قدیمی ترین نسخه آثار او در قرن هشتم است تاکید کرد: این تصحیح فاصله مذکور را کمتر کرده است.
اقبالی افزود: این نسخه از سفینه ابولمجد تبریزی وام گرفته که خود او هم از نسخه های مربوط به قرن ۷ انتخاب کرده است.
ابراهیم اقبالی گفت: در این تصحیح بیش از چند صد بیت نظامی بصورت صحیح به علاقه مندان نظامی عرضه شده است.
محمدعلی موسی‌زاده استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز هم در ادامه این مراسم گفت: کتاب کهن‌ترین گزیده از خمسه نظامی، با نثر شیوا، ارجاعات مکرر و احتیاط آمیز نگاشته شده است.
وی با بیان اینکه کتاب استاد خاکپور نثر متناسب با دایرة‌المعارف دارد و مطالب کاملاً مستند است، افزود: ارزشمندی این کتاب با استناد به تازه ترین منابع و تحقیقات دانشگاهی بیشتر شده است،
موسی زاده با اشاره به تسلط پژوهشگر به اشعار نظامی گفت: در تصحیح نسخه مسلط بودن به شعر هم می‌تواند کمک کننده باشد.
وی ادامه داد: نا آشنایی مصححین قبلی به دستور زبان حاکم در منطقه جغرافیایی نظامی باعث بروز اشتباهاتی در آثار قبلی شده که در این اثر آن اشتباهات به چشم نمی‌خورد.
موسی زاده گفت: این کتاب فرهنگ تحلیلی اعلام نظامی است رویکرد مبتنی بر شعر نظامی است، حین شناساندن شخصیت‌ها به نگرش خود نظامی هم پرداخته شده است.
وی افزود: شعر نظامی سخت است یکی از ویژگی‌های این کتاب ترغیب مخاطب به نظامی خوانی است و جنبه تشویقی و تعلیمی دارد.
محمد خاکپور، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و نویسنده مجموعه سه جلدی نظامی پژوهی نیز در این مراسم با اشاره به این موضوع که در روند تحقیقات خود از منابع اینترنتی استفاده نکرده است گفت: در نگارش این کتاب از جستجو در منابع مستند غفلت نشده است.
وی ادامه داد: برای نگارش این اثر رساله‌ها، پایان‌نامهها، مقاله‌ها و ترجمه های زیادی مورد مطالعه قرار داده‌ام.
خاکپور گفت: برخی از اعلام را که در این کتاب آورده‌ایم در هیچ منبعی به آن اشاره نشده یا بصورت مبهم و ناقص آورده اند.
وی با اشاره به اینکه یکی از منابع مهم نظامی شاهنامه است، تصریح کرد: آخرین مورد شرح حال خسرو پرویز بود که برای آن نزدیک به ۶۰ منبع مورد مطالعه قرار گرفته و مقایسه شده که ۴۰۰ صفحه از شاهنامه به خسرو پرویز نسبت داده شده است از این رو من موظف به آوردن این اطلاعات بودم تا خواننده توان مقایسه داشته باشد.
خاکپور گفت: سعی شده در این اثر از مبهم گویی و کلی گویی پرهیز کنم، با نثری نسبتاً یک دست بنویسم و با استفاده از چاشنی ادبی آن را برای خواننده جذاب کنم.
در پایان این مراسم، از مجموعه سه جلدی نظامی پژوهی رونمایی شد.
محمد خاکپور، پیش از این نیز مجلد نخست کتاب «فرهنگ تحلیلی اعلام خمسۀ نظامی» را در مجموعۀ نظامی‌پژوهی تبریز به چاپ رساند.
منبع: ایبنا