میراث مکتوب – خوشنویسی، تذهیب، تشعیر، نگارگری و … از مجموعه هنرهای وابسته به کتاب آرایی است که در تدوین و تزیین هزاران نسخۀ خطی و مرقع به کار رفته است.
گسترۀ این هنرها و فنون سبب می شود میان آداب این هنرها و بسیاری از اصطلاحات دبیری و دیوانی، ارتباط نزدیکی برقرار شود و از این رو مرزهای مشترک فراوان داشته باشند. فرهنگنامه ای با عنوان زرافشان اثر آقای حمیدرضا قلیچخانی که در سال 1392 از سوی انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده است. این فرهنگ شامل بیش از پنج هزار سرمدخل از اصطلاحات و ترکیبات کتابت، کتاب آرایی و نسخه پردازی است که 4200 سرمدخل دارای توضیح و شاهد هستند و همچنین 800 سرمدخل نیز به سرمدخل های دیگر ارجاع شده است؛ افزون بر توضیح و معنای هر سرمدخل، بیش از 12 هزار بیت شاهد از رودکی تا قاآنی شیرازی در این اثر جای گرفته است.
متن کامل این مقاله نوشتۀ علی صفری آق قلعه، پژوهشگر نسخه های خطی که در تازه ترین شمارۀ فصلنامۀ نقد کتاب هنر (سال اول، شمارۀ 1 و 2، بهار و تابستان 1393) منتشر شده است اینجا بخوانید.
برای مشاهدۀ فهرست مقالات این شماره از فصلنامۀ نقد کتاب هنر اینجا کلیک کنید.