میراث مکتوب – پس از اینکه امر اطلاعرسانی بهعنوان یک واقعیت غیر قابل انکار شناخته شد، مسئلۀ انتخاب ابزار و سهولت دستیابی مخاطبان به اطلاعات ارائهشده از جملۀ نکاتی بود که عرضهکنندگان اطلاعات آن را مورد توجه قرار دادند. به همین جهت، صاحبانِ آثار علمی و ادبی و آموزشی و غیره، تمهیداتی را برای تسهیل امر مراجعۀ مخاطبان خود به اطلاعات اندیشیدهاند که نمونههای آن، از ابتداییترین نوع، یعنی فهرست مطالب آغاز کتاب شروع، و در شرایط مطلوب، به واژهنامهها و فهرستهای پایانی ختم میشود که درواقع، این کار تلاشی است برای دستیابی سریعتر و استفادۀ بهتر خواننده از مطالب متن.
در این میان، یکی از فهرستهای بسیار کارآمد و درعینِحال دور از چشم، فهرست موضوعی بوده که متأسفانه کمتر از دیگر فهرستها بدان توجه شده است. معمولاً در تهیۀ فهرستهای موضوعی اهدافی چون جستوجوی سریع، تفکیک موضوعی مطالب متن، پاسخگویی به مخاطبان عام و سهولت دستیابی به اطلاعات دنبال میشود. فهرستسازی موضوعی، درواقع تحلیلِ اطلاعاتِ موجود در یک متن و تبدیلِ آنها به کلیدواژه است و همین ویژگی فهرستهای موضوعی است که بهعنوان ابزارِ دست پژوهشگر، او را در راه پژوهش یاری میرساند.
دستور خطّ فارسی، که با هدف یکسانسازی شیوۀ نگارش خطّ فارسی، توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی تدوین شده است، از جملۀ کتابهای مرجعی است که مورد مراجعۀ طیف وسیعی از کسانی است که به هر نحو با مقولۀ نوشتن سروکار دارند.
در این فرهنگ سعی شده تمامی آنچه در دستور خطّ فارسی بهعنوان متن اصلی آمده است (حتی مقدمهها و پانوشتها) در این فهرست نیز گنجانده شود. همچنین، در تهیۀ این فهرست همواره سعی بر این بوده تا آنجا که ممکن است از ارجاع دادن به قواعد پیشین خودداری شود تا از این طریق اصلِ سهولتِ مراجعه برای مخاطب از نظر دور نشود. در بابِ شیوۀ نگارش و اِعرابگذاری این مجموعه ذکر این نکته ضروری است که رسمالخطّ این کتاب بر اساس فرهنگ املایی خطّ فارسی ــ که کتابی است بسیار ارزشمند و کارآمد ــ بوده است.
به دلیل کمحجم بودنِ متن اصلی دستور خطّ فارسی (مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ هفتم: 1386، ویراست نهایی)، و نیز سهولت دستیابی تمامی مخاطبان به آن، متن مذکور، با صفحهبندی اصلی که ازسوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام یافته، در ابتدای این مجموعه و پیش از فرهنگ موضوعی آن، درج شده است.
چاپ دوم فرهنگ موضوعی دستور خطّ فارسی (همراه با متن کامل دستور خطّ فارسی مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، به کوشش مرتضی قاسمی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که انتشارات سروش آن را در 200 صفحه و به بهای 70000 ریال منتشر کرده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی