میراث مکتوب- نشست مجازی و بینالمللی «عطار در افق شعر و ادب اکو» به میزبانی و همت مؤسسه فرهنگی اکو، دوشنبه 30 فروردین با حضور پژوهشگران و اساتید دانشگاهی برگزار شد.
به میزبانی و همت مؤسسه فرهنگی اکو، نشست مجازی – بینالمللی «عطار در افق شعر و ادب اکو» در تاریخ دوشنبه 30 فروردین 1400، با حضور پژوهشگران و اساتید دانشگاهی برگزار شد. سرور بختی، رئیس این نهاد بینالمللی، طی سخنانی در آغاز این نشست، ضمن خوشامدگویی به سخنرانان و مخاطبان بیان کرد: عطار در فضای عالمی معنوی شعر سروده است که این فضا متعلق به سنت عرفان است و این سنت، حکمت و عالم خاص خود را دارد. ورود به عالم معنوی عارفی چون عطار، بدون درک این حکمت و دانایی دشوار است. ازآنجا که جهان اندیشه و عرفان عطار، جهانی معنوی و دارای روح است، باید بوی معنویت عطار به مشام جانمان خورده باشد تا آن را بشناسیم و محرم سخنان نغز او شویم.
وی در ادامه تأکید کرد: امروزه ضرورت توجه به آموزه‌‌های عطار و دیگر بزرگان فرهنگ و ادب، بیش از گذشته احساس میشود و لازم است آموزه‌‌های عرفانی فرهنگ و ادبیات، تبیین و مورداستفاده قرار گیرد.
اصغر دادبه استاد دانشگاه و چهره ماندگار ادبیات عرفانی، در ادامه این نشست به تبیین نظریه «وحدت وجود در نگاه عطار» پرداخت. وی با بیان اینکه چنین پنداشته‌اند که پدر وحدت وجود ابن عربی است، تصریح کرد: «وحدت وجود» یک بحث هستی شناسانه و جهان‌شناسانه است و منابع اولیه آن در خراسان وجود داشته و عطار با زبان شاعرانه، دقیق و به‌سادگی، پیش از ابن عربی به این موضوع پرداخته است.
دکتر دادبه افزود: منطق‌الطیر یک دوره کامل فلسفه است که گذشته از ارزش‌های ویژه ادبی، موضوعات روش‌شناسی، جهان‌شناسی، هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی از منظر عرفانی در آن مطرح است.
شریف‌‌مراد اسرافیل‌‌نیا، استاد دانشگاه ملی تاجیکستان، با قدردانی از ابتکار عمل آقای سرور بختی، به بیان تأثیرپذیری درویش ناصر بخارایی، شاعر نامور سده هشتم هجری از عطار نیشابوری پرداخت. وی بابیان اینکه عطار از بزرگ‌ترین شاعران عارفی است که بر شاعران پس از خود تأثیر گذاشته، اذعان نمود: عطار نیشابوری و ناصر بخارایی نمایندگان مکتب عرفان عاشقانه خراسان هستند و ناصر نیز مانند عطار، از هر دو جنبه عرفان نظری و عملی بهره برده است.
وی در ادامه افزود: عرفان ناصر همان عرفان عاشقانه خراسان است. ناصر در مسائل طریقت کاملاً پیرو عطار است و پیام اساسی عرفان او عشق میباشد. تأثیرپذیری ناصر بخارایی از شعر عطار، هم ازنظر ساختاری و هم محتوایی مشاهده میشود. البته تأثیر در این خصوص ساختاری کمتر و محتوایی بیشتر است.
سیده شکوفه اکبرزاده، نویسنده و پژوهشگر ادبی، طی سخنانی با اشاره به اینکه همه فارسی‌زبانان دنیا و ایران بزرگ فرهنگی، میراث‌دار آثار عطار هستند، بیان داشت: مردم افغانستان علاقه-مند عرفان و تصوف هستند و آثار عطار نیشابوری، به‌صورت چاپی و خطی در جای‌جای این سرزمین قابل‌دسترسی است.
اکبرزاده در ادامه به تبیین انواع نسخ خطی موجود از آثار عطار در افغانستان پرداخت و اذعان داشت که در آرشیو ملی افغانستان بیش از چهل نسخه از آثار او موجود است. ایشان ضمن معرفی کتاب «تصوف در افغانستان معاصر» به پیشینه عرفان‌پژوهی و کارنامه عرفان‌پژوهان و سوابق طریقت‌های عرفانی در افغانستان پرداخت و ابراز امیدواری کرد که نسخ خطی در افغانستان به‌صورت علمی فهرست‌نویسی شود تا در دسترس پژوهشگران قرار گیرد و همچنین با گسترش همایش‌های فرهنگی و ادبی مشترک ازاین‌دست، هرچه بیشتر گنجینه¬های علمی منطقه معرفی شود و بر دوستی ملت‌ها بیفزاید.
فاطمه فیاض، استاد دانشگاه لاهور پاکستان سخنران دیگر این وبینار نیز بابیان اینکه آثار گهربار عطار از یک‌سو صوفیان و دانشمندان اکابر شبه قاره را دلباخته خود ساخته و ازسوی دیگر، سروده‌هایش تا قرن‌ها موردتوجه مدارس دینی این منطقه قرار گرفته و الهام‌بخش مردم عامه در این منطقه بوده است، افزود: نگاه اجمالی به فهرست نسخه‌های خطی موجود در شبه‌قاره نشان می‌دهد که پندنامه، تذکرة‌الاولیا و منطق‌الطیر نسبت به سایر آثار وی از مقبولیت بیشتری برخوردار بوده و قدمت بعضی دست‌نوشته‌های آثار مزبور در این منطقه حتی به قرن هشتم می‌رسد که فقط یک قرن بعد از روزگار سراینده بوده است.
وی در ادامه موضوعات عقیدت‌آمیز عطار در مجالس صوفیه، تفأل از آثار وی و همچنین قرائت آثار عطار برای گشایش احوال سالکان را مورد تبیین قرار داد.
منبع: مؤسسۀ فرهنگی اکو