میراث مکتوب- نگارش علمی به زبان فارسی، همواره با چالش‌هایی در حوزۀ املا، دستور خط و ساختارهای زبانی روبه‌رو بوده است؛ این ضعف‌ها نه تنها بر کیفیت متون دانشگاهی تأثیر می‌گذارد، بلکه به تدریج اصالت و یکپارچگی زبان فارسی را در عرصه‌های دانش تهدید می‌کند.
دانشگاه‌ها به عنوان متولیان اصلی تولید علم، مسئولیت سنگینی در برابر پاسداشت و ارتقای زبان ملی بر عهده دارند و در این میان، مراکز رشد و فنّاوری دانشگاهی با بهره‌گیری از ایده‌های نوآورانه، می‌توانند در این عرصه نقشی مؤثر داشته باشند.
تولد یک سامانۀ ملی؛ از بارگذاری تا دریافت گواهی
شرکت دانش‌بنیان پردازشگر زبان «ویرا (ویراویراست)» مستقر در مرکز رشد دانشگاه شیراز با همکاری پژوهشگاه علوم و فنّاوری اطلاعات ایران (ایرانداک) سامانه‌ای نوین برای ارزیابی نگارشی و ویرایشی پایان‌نامه‌ها به‌همراه صدور گواهی رسمی طراحی کرد.
مدیر نوآوری، فنّاوری و کارآفرینی دانشگاه شیراز دراین‌باره گفت: این سامانه برای پاسداشت زبان فارسی و ارتقای متون علمی و دانشگاهی راهاندازی شد.
سجاد تقوایی افزود: این سامانه به دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه‌ها این امکان را می‌دهد که نسخۀ پایان‌نامه یا متن علمی خود را بارگذاری کنند و پس از پردازش خودکار متن، گزارشی شامل امتیاز کیفی نگارش، دستور خط و ساختار زبانی به‌همراه گواهی رسمی و قابل‌استناد دریافت کنند.
او ادامه داد: این گواهی در فرایندهای آموزشی و پژوهشی دانشگاهی قابل‌استفاده است.
ویرایش هوشمند با تأیید فرهنگستان
مدیر نوآوری، فنّاوری و کارآفرینی دانشگاه شیراز گفت: کاربران می‌توانند پس از دریافت گزارش اولیه، در مرحله بعد، متن خود را در سامانۀ هوشمند ویرایش متن که دارای نشان تأیید فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، ویرایش کرده و پیشنهادهایی برای بهبود املا، دستور خط، نشانه‌گذاری، جمله‌بندی و ساختار دریافت کنند.
چگونه از این سامانه استفاده کنیم؟
تقوایی اعلام کرد: دانشجویان و پژوهشگران می‌توانند برای دسترسی به سامانۀ ارزیابی و ویرایش پایان‌نامۀ ویراویراست و ایرانداک و دریافت خدمات، به پیوند edit.irandoc.ac.ir مراجعه کنند.
گامی مؤثر برای پاسداشت زبان فارسی
تقوایی یادآور شد: ویراویراست که تاکنون ابزارهایی چون سامانۀ ویرایش متن فارسی و تبدیل پوشه‌های صوتی و ویدیویی به متن و حروف‌نگاری صوتی برون‌خط را توسعه داده است و در همکاری با ایرانداک گامی مؤثر برای پاسداشت زبان فارسی، ارتقای کیفیت نگارش علمی پایان‌نامه‌ها و تسهیل فرایندهای دانشگاهی برداشته است.
آینده‌ای روشن برای متون علمی فارسی
راهاندازی این سامانه، تأثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی خواهد گذاشت. دانشجویان با دریافت گواهی معتبر، اطمینان بیشتری از صحت نگارشی اثر خود پیدا می‌کنند و استادان نیز می‌توانند با اتکا به این گزارش‌ها، با دقت بیشتری به ارزیابی محتوای علمی بپردازند.
این اقدام تنها به پایان‌نامه‌ها محدود نمی‌شود و امکان استفاده از آن برای سایر متون علمی از جمله مقالات، کتب و گزارش‌های پژوهشی نیز وجود دارد.
توسعه چنین ابزارهای فنّاورانه‌ای، نشان می‌دهد که فنّاوری می‌تواند به یاری فرهنگ و زبان بیاید و در مسیر اعتلای آن گام بردارد. این طرح الگویی موفق از همکاری میان نهادهای علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان است که بهرۀ آن، خدمتی ماندگار به زبان فارسی و جامعۀ دانشگاهی کشور خواهد بود.
منبع: ایرنا