میراث مکتوب- ششصد و بیست و سومین شب از شب‌های بخارا به یادبود دکتر محمد خزائلی اختصاص یافته است. این جلسه با همکاری فصلنامه رازان در ساعت پنج بعدازظهر دوشنبه ششم دی‌ماه ۱۴۰۰ به صورت مجازی برگزار خواهد شد.
محمد خزائلی در سال ۱۲۹۲ خورشیدی در روستای کرهرود اراک چشم به جهان گشود. هنوز ۱۸ ماه از زندگی‌اش نگذشته بود که اپیدمی آبله دامن‌گیر او نیز شد و بینایی‌اش را از دست داد تا این اتفاق، زندگی او را به گونه‌ای دیگر رقم زند. او با امکاناتی نزدیک به هیچ، و تنها با اراده و تلاش، پله‌های ترقی را طی کرد و نام نیکی را در تاریخ ایران از خود به یادگار گذاشت.
پس از نابینایی‌اش خانواده او به اراک مهاجرت کردند.با وجود نابینایی دوران ابتدایی را بدون هیچ مشکلی به پایان رسانید. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان صمصامیه اراک ادامه داد. دیپلم ششم ادبی را به طور متفرقه در تهران امتحان داد و در تمام کشور رتبه اول شد و به دریافت مدال علمی نایل شد.
در سال ۱۳۲۱ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. همزمان با تدریس در مدارس اراک به آموختن ادبیات عرب، فلسفه قدیم، فقه و اصول، علم کلام و تاریخ اسلام پرداخت و در سال ۱۳۲۴ لیسانس خود را با رتبه نخست در رشته الهیات دریافت کرد.
در سال ۱۳۲۵ از دانشکده حقوق و در سال ۱۳۲۹ از دانشکده ادبیات دو لیسانس دیگر دریافت کرد و تحصیلات عالیه خود را تا مقطع دکترا در رشته ادبیات فارسی ادامه داد و در سال ۱۳۳۲ دکترا گرفت. در سال ۱۳۳۶ دومین دکترای خود را در رشته قضایی از دانشگاه تهران دریافت کرد.
او به سه زبان فرانسه، عربی و انگلیسی تسلط کامل داشت و با زبان آلمانی نیز آشنا بود.
در سال ۱۳۴۱ آموزشگاه خزائلی را در اراک تاسیس کرد و بعدها آموزشگاه‌های متعددی را در تهران بنیان گذاشت.
تاسیس انجمن هدایت و حمایت نابینایان ایران و سپس آموزشگاه نابینایان بزرگسال از دیگر اقدامات مهم اوست.
از او بیش از ۲۲ کتاب پژوهشی منتشر شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: اعلام قرآن، احکام قرآن، شرح بوستان، شرح گلستان، تاریخ فلسفه، دستور زبان فارسی، بدیع و قافیه، فقه، زبان فارسی…
او در سال ۱۳۵۳ خورشیدی در سن ۶۱ سالگی درگذشت.
در این نشست غلامرضا امامی، شایسته خزائلی، حسین عبدالملکی، سیدمهدی کتان‌فروش، یوسف نیک‌فام، محتشم مومنی و علی دهباشی به بررسی زندگی و آثار دکتر محمد خزائلی خواهند پرداخت.
شب دکتر محمد خزائلی در ساعت پنج بعدازظهر دوشنبه ششم دی‌ماه از نشانی‌های زیر پخش خواهد شد:
instagram.com/bukharamag
telegram.me/bukharamag
aparat.com/bukharamag