میراث مکتوب – محدودۀ زمانی اثر حاضر قرن شانزدهم است، از آغاز خیال پروری منجی گرایانه شاه اسماعیل جوان در احاطه ترکمنهای غیور تا نخستین سال های حکومت موفق ترین فرمانروای صفوی، شاه عباس در مورد این دوران به جرئت می توان گفت که متنوع ترین و پرتحرک ترین دوره از حیث کسب مشروعیت برای حکومت است و به رغم تألیفات اخیر پژوهشگرانی مانند شعلۀ کوئین و کاترین بابایان و ماریا شوپها، توضیحات بیشتری می طلبد. کتاب حاضر میکوشد نقبی بزند در ماهیت متغیر و چندوجهی مشروعیت صفویه در قرن شانزدهم و رابطه دیالکتیکی آن با بلاغت در اسناد اداری و مکاتبات خارجی که از طریق دبیرخانه صورت می گرفت
.
این مطالعه با تمرکز بر آیین دبیری و نقش متولیانش در این طرح عظیم دولتی در حکومت های مهم شاه اسماعیل، شاه طهماسب، شاه محمد خدابنده، و شاه عباس در جوانی خلأ نسبتا بزرگی در مطالعات کنونی راجع به صفویه را پر کند. انواع گوناگون نامه ها و فرمان های شاهنشاهی (منشآت، مکتوبات، فرامین) که در مجموعه های انشای دبیرخانه صفویه گرد آمده اند و همچنین نامه هایی از صفویه که در مجموعه های انشای عثمانی، گورکانی، ازبک، و دکنی موجود است کمک های ارزنده ای خواهند بود که هنوز کمابیش ناکاویده مانده اند.
توجه محققانه به آیین دبیری و نامه نگاری در مطالعه های راجع به گورکانیان و عثمانیان دیده میشود ولی در مورد صفویه چندان علاقه ای به چشم نمی خورد. جای امیدواری هست که کندوکاوی درباره منشآت صفوی، در قالب پرسش های بزرگی در باب مشروعیت، هویت، و بیان بلاغی، با اقبال مخاطبان، اعم از متخصص و غیرمتخصص، روبه رو شود. برای علاقه مندان به بحث بی پایان برسر هویت ایرانی و جایگاه صفویه در روایت مستمر قوم ایرانی اثر حاضر دیدگاهی عرضه می کند که تاکنون کاوشی در آن انجام نگرفته است.
میچل، کالین، سیاست ورزی در ایران عصر صفوی «قدرت، دیانت، بلاغت»، ترجمه: حسن افشار، تهران، فرهنگ جاوید، 450 صفحه، 450000 ریال، 1397.