میراث مکتوب- نشست تخصصی معرفی پژوهش «تطورات جریان‌های فکری ایرانشناسی و ایران‌شناسان در روسیه (دوره تزاری)» برگزار شد. معاونت پژوهشی به‌منظور معرفی طرح‌های پژوهشی در حال اجرای اعضای هیئت علمی و پژوهشگران بنیاد ایرانشناسی، دومین نشست خود را با حضور رئیس بنیاد، محمدحسین رجبی دوانی؛ معاون محترم پژوهشی، سیده راضیه یاسینی؛ مدیران پژوهشی و جمعی از اعضای هیئت علمی و پژوهشگران بنیاد و دیگر علاقه‌مندان به این موضوع، برگزار کرد.
در این نشست، نجمه ملک‌پور، مجری طرح و پژوهشگر گروه «مطالعات ایران‌شناختی» بنیاد ایرانشناسی، گزارشی از پیشرفت طرح مصوب خود را با عنوان «تطورات جریان‌های فکری ایرانشناسی و ایران‌شناسان در روسیه (دوره تزاری)» که ذیل برنامه گروه مطالعات ایران‌شناختی و مرتبط با محور پژوهشی «مأخذشناسی، وضعیت‌شناسی و نهادشناسی مطالعات ایرانشناسی در ایران و جهان» تعریف و تصویب شده است را، ارائه نمود.
ملک‌پور ابتدا به معرفی کلیات طرح خود پرداخت و ضمن اشاره‌ای کوتاه به سیر ایرانشناسی در کشورهای مختلف، مسئلۀ اصلی پژوهش را «شناخت جریان‌ها و مکاتب ایرانشناسی و اندیشه و آراء ایران‌شناسان روسیه و در نهایت، تطور گفتمان‌های شکل گرفته در میان ایران‌شناسان روس، از منظر توجه به ایران دانست.
وی از چگونگی پرداختن به این مسئله، در سه گام پژوهشی متوالی برای تحقیق در سه دوره: «روسیه تزاری»، «اتحاد جماهیر شوروی» و «فدراسیون روسیه (روسیه کنونی)» سخن گفت و افزود: «این طرح در حال اجرا در گام نخست آن، یعنی پژوهش در دوره روسیۀ تزاری است و از مهم‌ترین منابع موجود و مرتبط کتابخانه‌ای و اسنادی در این تحقیق استفاده خواهد شد.»
وی در ادامه ضمن گزارشی از پیشرفت طرح و یافته‌های مربوط به فصول مختلف آن، مختصری از پیشینه روابط ایران و روسیه، از نخستین تعاملات تا انقلاب ۱۹۱۷ اشاره کرد و در بخش تبیین سیر دانش شرق‌شناسی در روسیه، به ویژگی‌های منحصربه‌فرد و متفاوت شرق‌شناسی در این سرزمین، در نسبت با شرق‌شناسی در سایر کشورهای غربی اشاره کرد.
ملک‌پور، در این بخش به چند مؤلفه مهم مانند «پذیرش مسیحیت»، «حملۀ مغولان به روسیه»، «اصلاحات پترکبیر» و «جنگ‌های روسیه با ایران و عثمانی»، به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر هویت دوگانه روس‌ها و به‌تبع آن، تأثیرگذاری بر جریان شرق‌شناسی و ایرانشناسی در روسیه پرداخت.
وی از نقش پترکبیر در بسترسازی تحقیقات ایرانشناسی و همچنین تأثیر شرق‌شناسان آلمانی در پی‌ریزی بنیادهای شرق‌شناسی روسی و مکاتب مختلف ایرانشناسی در دوره تزاری سخن گفت و به پیشگامان این دانش در رشته‌های مختلف اشاره کرد. ملک‌پور در شرح تاریخچه و سیر تکوین ایرانشناسی در دورۀ تزاری، «سفرنامه‌ها» ی این دوره را مهم‌ترین منابع مطالعات ایرانی و نخستین گام‌ها که به‌منظور ایرانشناسی در روسیه برداشته شده بود، قلمداد کرد.
در پایان نشست، حاضران با طرح پرسش‌هایی درباره ابعاد مختلف موضوع و نیز یافته‌های فعلی پژوهش، به بحث و تبادل نظر با مجری طرح پرداختند.
این مجموعه نشست‌ها، با هدف ایجاد محفل علمی و گفتگو میان پژوهشگران و اعضای هیئت علمی بنیاد با یکدیگر از یک‌سو، و اطلاع‌رسانی درباره پژوهش‌های در حال اجرا در بنیاد ایرانشناسی، به جامعه پژوهشگران کشور و دیگر مراکز فرهنگی و پژوهشی، در حال برگزاری است و ادامه خواهد داشت.
منبع: ایبنا