میراث مکتوب- کتاب «سعادت در اندیشهٔ اسماعیلیهٔ متقدم (نسبت تأثیر نظر و عمل در سعادت انسان از نگاه ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و ناصر خسرو)» با نگارش عباسعلی منصوری منتشر شد.
در این اثر که از سوی انتشارات میراثبان با همکاری مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسهٔ مطالعات اسماعیلی در لندن منتشر شده است، به مسئلهٔ نسبت تأثیر نظر و عمل در سعادت انسان پرداخته شده است. مسئلهٔ نسبت تأثیر نظر و عمل در سعادت انسان، علاوه بر آنکه خود یک مسئلهٔ مستقل فلسفی بوده و از اهمیت ذاتی برخوردار است، از سنخ مسائل فرافلسفی است که مسائل زیادی را در باب ماهیت و هویت فلسفهٔ اسلامی آشکار میکند. این نوشتار تلاش کرده است که این مسئله را در اندیشهٔ چند تن از منفکران برجستهٔ اسماعیلیه (ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و ناصر خسرو) پیگیری نماید.
دیدگاه متفکران مورد نظر در این پژوهش درباب ماهیت سعادت و نسبت نظر و عمل در سعادت، با دیدگاه فلاسفهٔ مشهور در جهان اسلام اشتراک و اختلافهای قابل تأملی دارد که باید آن را دستآورد اصلی این پژوهش قلمداد نمود. دستآور مهم دیگر این کتاب تحلیل سنخ خردورزی متفکران موردنظر و نسبت ایشان با فکر فلسفی است.
نویسنده با اشاره به اینکه مسئله یکی از قدیمیترین پرسشهای بشر بوده است، به بازخوانی مسئله سعادت در اندیشهٔ متفکران مسلمان پرداخته که موضوع تحقیقات در دو دههٔ اخیر بوده است.
او مذهب اسماعیلیه را یکی از مذاهب و سنتهای فکری جهان اسلام میداند که همچنان زنده و پویاست.
منصوری چنین مینویسد: «در مذهب اسماعیلیه، اندیشه و حکمت آنچنان منزلتی دارد که میتوان گفت اسماعیلیه، بیشتر از آنکه یک مذهب دینی باشد، یک مکتب فکری وجهانبینی خاص در مورد عالم است. در مذهب اسماعیلیه متفکران صاحبنامی وجود دارند که نمیتوان اندیشه و تأملات آن را نادیده گرفت.»
نگارنده حوزهٔ عمل و نظر را در حوزهٔ بحث سعادت مورد بررسی قرار داده و در سه حوزه به مختلف پیگیری کرده است. نخست رابطهٔ منطقی میان مباحث حکمت نظری و حکمت عملی به زبانی دیگر میان قضایای توصیفی و اخباری از طرفی و قضایای انشایی و اعتباری از سوی دیگر را پیش برده است. در حوزهٔ دوم به تأثیر خاص فلسفههای خاص مانند فلسفهٔ اسلامی و یا گرایشهای خاص آن همچون حکمت مشاء یاحکمت متعالیه در توسعه و تکوین فلسفههای اجتماعی و انضمامی رایج در دوران معاصر نظر دارد، همچون فلسفهٔ هنر، حقوق و فلسفهٔ سیاست. ارتباط ویژه میان فلسفههای نظری در به فعلیت رساندن کمال خاص انسان نظر دارد، در این حوزه صورت مسئله این است که آیا میتوان صرف دانایی و حصول عقاید و دانشهای صحیح راجع به جهان هستی را سبب سعادت تلقی کرد یا اینکه باید گفت سعادت انسان در گرو رفتار و اعمال خاص اخلاقی وی و یا فراهم آوردن موقعیتهای عینی و عملی ویژه در زندگی فردی و اجتماعی اوست؟
منصوری چهار فصل را برای بررسی این موضوع اختصاص داده است. فصل نخست این اثر به مقدمه و بررسی کلیات اختصاص دارد. در فصل دوم با عنوان «ماهیت و چیستی سعادت» به بررسی این موضوع از نظر اندیشمندانی که در بالا نام آنها عنوان شد پرداخته است. نویسنده تلاش کرده است پیش از ورود به اصل بحث، ابتدا روش فکری و نوع خردگرایی و نظرورزی هر متفکر مورد بحث و تحلیل قرار بگیرد. مباحث در این فصل پیش از آنکه توصیفی باشد تحلیل است.
در فصل سوم که به نظر و عمل در سعادت اشاره شده است. یافتههای این فصل در ارتباط با فصل دوم هستند. مباحث مطروحه در این فصل که آراء متفکران است، خارج از اختلاف نظر آنها، همگی متفکران یک مکتب تلقی شدهاند. در فصلهای دوم وسوم به پرسش اصلی این رساله که چیستی سعادت و جگونگی نسبت نظر و عمل در آن است خواهیم رسید.
لوازم نظریهٔ سعادت در حوزهٔ اخلاق عنوان فصل چهارم است. این فصل دستاوردها و لوازم پژوهش تلقی شده است. در این فصل تلاش شده تأثیر سوال اصلی پژوهش بر نظام و نظریه اخلاقی متفکران مذکور مورد بررسی قرار گیرد.
کتاب «سعادت در اندیشهٔ اسماعیلیهٔ متقدم (نسبت تأثیر نظر و عمل در سعادت انسان از نگاه ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و ناصر خسرو)» به قلم عباسعلی منصوری از سوی از سوی انتشارات میراثبان با همکاری مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسۀ مطالعات اسماعیلی (لندن) به قیمت ۱۶۵ هزار تومان منتشرشده است.