میراث مکتوب- غلامعلی حدادعادل، رئیس بنیاد سعدی در پیامی به اجلاس مدیران و مسئولان مراکز دانشگاهی و گروه‌های آموزشی زبان فارسی ایران و دیگر کشورهای آسیایی این اجتماع را مبارک و مقدمه‌ای برای همکاری های فرهنگی در آینده دانست.
او در پیام خود که توسط سیدعلی موسوی‌زاده، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی قرائت شد، آورده است: «نخست وظیفه خود می‌دانم سلام و درود خود را به حضور استادان محترم شرکت‌کننده در این اجلاس تقدیم کنم و از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه نیشابور که بانی اصل اجلاس هستند سپاسگزاری کنم.
رئیس فرهنگ زبان و ادب فارسی، در پیام خود با بیان اینکه آسیا قاره کهنی است که مهد تمدن‌های بزرگ و ماندگار است و ملتهای ریشه‌دار و مؤثری را در طول تاریخ در دامان خود پرورده است، افزوده است: ملتهای آسیایی، با همه تنوعی که دارند، از یک فرهنگ مشترک برخوردارند که همانا فرهنگ آسیایی و شرقی است و اخلاق و انسانیت و معنویت جان‌مایه آن فرهنگ است. همین ارزشهای مشترک در طول تاریخ سبب ارتباط و اتصال این ملتها با یکدیگر و بستر مناسبی برای تبادل فرهنگی آنان بوده است و زبان فارسی از این توانایی و از این بخت برخوردار بوده که در طول قرنها زبان فرهنگی مشترک بسیاری از ملتهای آسیایی باشد. فارسی، در این تبادل فرهنگی، هم به گسترش فرهنگ کمک کرده است و هم خود به برکت غنای فرهنگی این ملتها بارور و مایه‌ور گشته است.
او همچنین عنوان کرده است: اکنون که استادان زبان و ادبیات فارسی این ملتها در نیشابور ـ که خود چونان فیروزه‌ای در میان شهرهای کهن و تمدن‌ساز آسیا می‌درخشد ـ گرد آمده‌اند، این اجتماع را باید مبارک دانست و آن را مقدمه‌ای برای همکاری‌های فرهنگی و ادبی و زبانی در آینده تلقی کرد.
حدادعادل در ادامه این پیام، همچنین تصریح کرده است: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی، که هر یک وظیفه‌ای خاص و خطیر در نگاهبانی از زبان فارسی و آموزش و گسترش آن دارند، امیدوارند که سنگ اول بنای این همکاری‌ها آنچنان سنجیده و استوار نهاده شود که از هیچ باد و بارانی در آینده گزند نبیند.
سراسر ادبیات ارسی آکنده از مفاهیم والای بشری است
معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی نیز در این اجلاس، بیان کرد: جهان امروز با وجود همه دستاوردهای شگفت انگیز که داشته و دارد اما بحرانهای عمیق و مشکلات عدیده ای را هم در بطن خود پرورده است.پیدا کردن راهی برای عبور از این بحرانها و کاستن از آلام بشری و بهبود زندگی اجتماعی و ارتباط انسانی تر و نگاه همدلانه تر به زیست اجتماعی در گرو پیدا کردن گفتمانی سازنده و همدلانه و متحد کننده است.
او افزود: این گفتمان ضرورتا باید از بسترهای تاریخی و فرهنگی و میراث سازنده بشری سرچشمه بگیرد تا بتواند در روح جمعی جامعه انسانی رو به تفاهمی مشترک و سازنده برساند. زبان فارسی در گستره‌ای از شمال چین تا اروپا قرنها زبان مشترک فرهنگی اقوام و ملتهای این قلمرو وسیع بوده است.ملاحان چینی در روزگار ابن بطوطه شعر سعدی را میخوانده‌اند و در بوسنی سودی بر شعرش شرح می‌نوشته است.
موسوی زاده همچنین، بیان کرد: آنچه این ملتها را به گفتمانی مشترک فرا میخوانده، عشق به همنوع و احترام به تنوع زندگی انسانی و آرام و عقاید است و این اصول جوهره اساسی زبان فارسی است. سراسر ادبیات فارسی آکنده از مفاهیم والای بشری است که در زمره اصول ثابت رواداری و احترام به حقوق انسانی است.
او در پایان گفت: اقدام همکاران در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه نیشابور را در بر پایی این اجلاس با دیده تحسین می نگرم و امیدوارم این اقدام نیک آنان بستری برای شکل گیری جریانی از فرهنگ باشد که روند گفتگوهای فرهنگی را در بین ملتها عمق ببخشد. در این روند زبان فارسی به مثابه سرچشمه ای ارزشمند از ارزشهای والای بشری میتواند نقش شایسته ای ایفا کند.
به برکت زبان عارفانه فارسی امکان گفت‌وگو با جهان اسلام داریم
محمدعلی ربانی، مدیرکل توسعه همکاری‌های دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این اجلاس اظهار کرد: در روزگاری که جهان، سرشار از سخن جنگ و خشونت و بی عدالتی است، خوشحالیم که درباره زبان فارسی میراث مشترک و ملک مشاع ما و بسیاری از کشورهای آسیایی سخن گفته می‌شود.
وی افزود: در جای جای آسیا و جهان اگر نگاه مثبتی از ایران امروز وجود دارد، برگرفته از آثار ادیبان بزرگ ما در طول تاریخ بوده است.
ربانی، یکی از ظرفیت‌های مهمی که از دیرباز سبب همکاری بین ایرانیان و جوامع دیگر شده است، ظرفیتی دانست که به مشارکت ادیبان شکل گرفته است و افزود: ارتباطات ما در جای جای جهان به برکت فعالیت ادیبان و عارفان بوده است. اگر امروز امکان گفت‌وگو با جهان اسلام داریم به برکت ادبیات عرفانی فارسی است.
مدیرکل توسعه همکاری‌های دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه، بیان کرد: در کنار همه کارکردهای فارسی که در طول تاریخ داشته، همکاری‌های علمی و فرهنگی بوده است. وجود صدها دپارتمان فارسی در کشورهای مختلف و حضور دانشجویان زبان فارسی که سفرای ایران محسوب می‌شوند، زمینه همکاری‌های علمی و فرهنگی را فراهم می‌کنند.
او با بیان اینکه، متاسفانه ارتباطات بین نخبگان و جامعه علمی کشور ما با نخبگان آسیایی محدود است، ابراز کرد: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به عنوان دستگاه دیپلماسی فرهنگی، به جهت اولویت و اهمیت زبان فارسی و وظیفه ای که در حل مسائل بین المللی دارد خودش را موظف می داند شرایط تسهیل روابط بین ظرفیت داخل و خارج کشور را فراهم کند. هدف اصلی این است که دانشگاه های ایران را تشویق کنیم کمک کنند برای حل مساله زبان فارسی در سرزمین‌های دیگر. امیدوارم با همکاری این اساتید این اتفاق بیفتد.
ربانی همچنین ابراز کرد: آنچه در دوران مختلف، به بازسازی و رونق تمدن ایرانی و اسلامی کمک کرد، زبان فارسی بوده است. بنابراین، در این شرایط بحرانی، آن چه که میتواند به ما کمک کند، ادبیات فارسی است.
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه در این اجلاس با بیان اینکه وجود ویژگی‌های کلامی و عرفانی در ادبیات فارسی، مسئولیت همه ما را نسبت به آن، سنگین‌تر می‌کند، گفت: باید در حفاظت از زبان فارسی، جدی تر قدم برداریم به ویژه با تاکیدی که مقام معظم رهبری به این موضوع دارند و بیان فرموده‌اند که زبان فارسی، باید همچون گذشته زبان علم جهان بشود. بنابراین، اگر مرجعیت علمی بدون زبان فارسی شکل بگیرد قطعا ما در این عرصه علم خواهیم بود.
او با بیان اینکه، رویارویی استعمار با زبان فارسی یک واقعیت غیرقابل انکار است، افزود: استعمارگران از قرن نوزدهم علیه زبان فارسی در شبه قاره و افغانستان و ترکیه و حتی ایران تلاش‌هایی را آغاز کرد. ابتدا خط را تغییر داد و خواست مردم و نسل‌های جدید را از این میراث ارزشمند جدا کند. متاسفانه استعمار تا حدودی در برخی کشورها موفق شده است.
خسروپناه با طرح این پرسش که چرا استعمار با زبان فارسی مشکل داشته است و دارد، توضیح داد: رازش این است که زبان فارسی حامل فرهنگ است. حامل فرهنگ حکمی است. این فرهنگ و حکمت بنیان، معنای دقیقی دارد که کمتر از آن سخن گفته شده است. تمام شعرای فارسی زبان، ادبیات فارسی را حکمت بنیان بیان کرده‌اند. حتی شاهنامه فردوسی که نظم حماسی دارد، حکمت بنیان است. پیامش خرد و حکمت و توحید است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تاکید بر اینکه زبان فارسی، صاحب حکمتی است که با شریعت پیوند داشته، گفت: وقتی به اشعار حکمت بنیان ادبیات بزرگ زبان فارسی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم همزمان، حکمت عملی و نظری در اشعارشان است. در عرفان ادبی ما هم، عرفان نظری و عملی وجود دارد. مهم ترین بحث حکمت نظری، سه مساله است؛ ربط متغیر به متغیر که از آن به زمان تعبیر می‌شود و مقوله مهمی در فیزیک است. ربط متغیر به عالم ثابت که از آن به دهر یاد می‌کنند و دیگر، ربط ثابت به ثابت که از آن به سرمد سخن می‌گویند. عرفا و ادبای ما دقیقا به این حکمت نظری پرداخته‌اند.
وی در ادامه بیان کرد: حکمت‌های عملی همچون عزت نفس، کرامت، بردباری، تواضع، عاقبت نگری، توکل، هوس ستیزی، شفقت، ساده زیستی، شجاعت در مجموعه ادبیات ما نهفته است.
خسروپناه با اشاره به اینکه پیوند حکمت و شریعت، گوهر آثار ادبای ما محسوب می‌شود، افزود: پس حکمت و شریعت را باید با هم دریابیم. برخی‌ها به ناحق ادبای ما را خردستیز می‌نامند، در حالی که آنها با خرد جزءبسندگی مخالف بودند و با خرد کل همسو بودند. اما در جهان مدرن که حقیقت‌اش انسان گرایی است چیزی به نام عقل کل پیدا نمی‌کنیم. من معتقدم آنچه استعمار به دنبال فارسی زدایی بود رازش در فرهنگ حکمی است. حکمتی که عرفا و ادبا از قرآن گرفته‌اند.
سراج، دبیر علمی اجلاس مدیران و مسئولین مراکز دانشگاهی و دپارتمان‌های زبان فارسی ایران و دیگر کشورهای آسیایی» در این اجلاس با بیان اینکه زبان فارسی، فضیلت‌های انسانی را در طول ایام و دوران به جهانیان عرضه کرده است، بیان کرد: بعد از شکل گیری زمینه برگزاری این اجلاس در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که متولی و میزبان این اجلاس هستند، مقرر شد برخلاف دیگر همایش‌ها، این اجلاس گفت‌وگو محور و عمل گرا باشد و دانشگاه‌های آسیایی اینجا به طرح مسائل و مشکلات بپردازند.
وی افزود: تلاش داریم که چالش‌های مربوط به حوزه توسعه فارسی در کشورهای دیگر را با تعامل با اساتید کشورهای آسیایی مطرح و برطرف کنیم و این تعاملات را گسترده کنیم تا منجر به شبکه سازی شود.
سراج در ادامه، به ایجاد شبکه سازی و ایجاد دبیرخانه گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی، اشاره کرد و گفت: در کنار دبیرخانه اصلی که در نیشابور برپا خواهد شد، دبیرخانه‌های فرعی در دانشگاه‌های کشور شکل بگیرد و به تناسب نیازها، برنامه‌های مختلفی انجام و تفاهم نامه مربوطه، منعقد شود.
اجلاس «گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی، زبان فارسی میراث معنوی مشترک» در قالب «هفته گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی» به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در چهاردهم و پانزدهم مهرماه جاری و به میزبانی شهر نیشابور برگزار می‌شود. هفته گفت‌وگوهای آسیایی از ۱۳ تا ۱۶ مهرماه در نیشابور و مشهد در حال برگزاری است.
منبع: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی