میراث مکتوب- قدیمی‌ترین و نفیس‌ترین آثار حکیم نظامی گنجوی موجود در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در هفته بزرگداشت نظامی گنجوی با حضور مقامات فرهنگی کشور رونمایی شد.
محمود شالویی؛ دستیار وزیر و مدیر کل حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی در این مراسم با بیان اینکه ادبیات فارسی ریشه در معنویت دارد به تلاش حکما و ادیبان زبان فارسی طی اعصار گذشته و حال برای آمیختن حکمت با زبان ادب اشاره کرد.
وی اظهار داشت: حکیم نظامی گنجوی یکی از پاسداران زبان و ادب فارسی است و باید برنامه‌های متعدد و مستمری برای شناساندن هر چه بیشتر این حکیم بزرگ انجام شود.
شالویی، نظامی گنجوی را به عنوان یک الگو و سند تمدن درخشان فرهنگی کشور معرفی کرد و افزود: این شاعر نامی ایرانی در تمامی آثار خود تلاش داشته است تا اندیشه‌های معنوی را برای جامعه به ارمغان آورد.
وی با اشاره به نیاز جامعه امروز در عرصه جهانی به معنویت، روی آوردن به آثار حکیمانی چون نظامی گنجوی، سعدی، مولوی، عطار و دیگر بزرگان ادب فارسی که از خاستگاه ایران برخاسته‌اند را راهی برای برون‌رفت از بحران معنویت در جوامع دانست.
شالویی تصریح کرد: در کنار مقدسات دینی این ادیبان می‌توانند جریان‌ساز معنوی مثبتی باشند که انسان را از زمین به آسمان رهنمون باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به نسخه‌های نفیس خطی موجود در کتابخانه رضوی در موضوعات مختلف علمی و دینی و ادبی اشاره داشت و گفت: با مشارکت دستگاه‌های فرهنگی مختلف و با استفاده از سرمایه عظیمی که در این مجموعه موجود است می‌توان زمینه یک جریان فرهنگی و هنری را برای معرفی حکیمان زبان و ادبیات فارسی در کشور ایجاد کنیم.
شالویی، زمینه پژوهش در متون ادبی را در کتابخانه آستان قدس رضوی بسیار وسیع خواند و از سایر دستگاه‌های فرهنگی کشور برای امر پژوهش در متون و نسخ خطی معتبر و موثق موجود در این مجموعه دعوت به عمل آورد.
وی همچنین منابع موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی را منابعی ارزشمند برای خلق آثار هنری موسیقی، هنری های تجسمی و نمایشی دانست.
حجت الاسلام سید جلال حسینی؛ رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در این مراسم، شاعران و حکیمان بزرگ زبان فارسی را اسناد تمدن ایران اسلامی خواند و بر صیانت از اصالت مفاخر اسلامی تاکید کرد.
وی همچنین، مجموعه نسخ خطی با موضوع زبان و ادبیات فارسی را با تعداد 8هزار و 200 جلد در رتبه بعد از متون فقهی با 12 هزار جلد و نسخ ادعیه به 10 هزار جلد عنوان کرد و این عرصه را زمینه گستره برای فعالیت‌های پژوهشی برشمرد.
در ادامه این مراسم دو نسخه نفیس خمسه نظامی گنجوی موجود در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی رونمایی و معرفی شد.
نسخه خطی خمسه نظامی متعلق به اواخر قرن هشتم يا اوايل قرن نهم هجرى یکی از نسخه های معرفی شده در این مراسم بود که در 268 برگ 27 سطری کتابت شده و عناوين نسخه به خط ثلث، جداول به تحرير و زر با شش سرلوح زيباى پركار به زر و لاجورد بوده و دو صفحه آغازین این نسخه تمام تذهيب به کار رفته است.
همچنین دیگر نسخه خطی خمسه نظامی رونمایی شده در این مراسم، دارای 4 منظومه و فاقد مخزن الاسرار است که در 799 هجری به خط نسخ آمیخته به تعلیق توسط احمد بن محمّد ملقّب به نظام کتابت شده و دارای کتیبه مذهّب و مُنقش به لاجورد و طلا در ابتدای هر منظومه است.
برگزاری نمایشگاه آثار نسخ خطی حکیم نظامی گنجوی
شرکت کنندگان دراین مراسم طی نمایشگاهی از 30 نسخه خطی آثار نظامی گنجوی موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بازدید به عمل آوردند.
دو نسخه نفیس «اسکندرنامه» کتابت شده به تاریخ 812 هجری با خط نستعلیق 17 سطری و دیگر نسخه کتابت شده به سال 852 باخط نستعلیق ممتاز علاءالدين بن غياث‌الدين اصفهاني، «اقبال نامه» کتابت شده در قرن نهم هجری قمری، مخزن الاسرار به خط میرعماد حسنی قزوینی کتابت شده در سال 1022 هجری قمری، لیلی و مجنون و خسرو شیرین کتابت شده به سال 1008 هجری قمری از جمله آثار به نمایش در آمده در این نمایشگاه است.
در نمایشگاه بزرگداشت نظامی گنجوی همچنین نسخه‌های خطی نفیس متعددی از خمسه نظامی نیز به نمایش درآمده است که از جمله آن می‌توان به نسخی کتابت شده در سال‌های 925 هجری قمری در بیجابور دکن، نسخه کتابت شده به سال 974 هجری قمری، نسخه کتابت شده در سال 980 هجری قمری با 21 مجلس تصویر از علی بیک نقاش اشاره کرد.
در این نمایشگاه نسخه‌ای از خمسه نظامی به خط نستعلیق 21 سطری کتابت شده در قرن نهم هجری قمری نیز به نمایش درآمده است که دارای پنج پیشانی و کتیبه منقش و مذهب شرفه‌دار بوده که 9 مجلس تصویر آن احتمالا اثر بهزاد نقاش معروف است.
در حال حاضر در مرکز نسخ خطی گنجینه رضوی 57 هزار نسخه خطی نگهداری می‌شود که از این تعداد 135 نسخه خطی آن از آثار نظامی گنجوی با عناوین خمسه، کلیات، هفت پیکر، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و مخزن الاسرار به شمار می‌رود.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه آستان قدس رضوی