میراث مکتوب- طغرای مشهدی، متخلص به «طغرا»، یکی از نویسندگان و شاعران سرشناس قرن یازدهم هجری است. نام او و پدرش در تذکرهها ثبت نشده و از تاریخ ولادت و بدایت احوالش نیز اطلاعی در دست نیست. در اواخر دوران جهانگیر گورکانی (حک: 1014-1037 ق) به هند رفت. پس از چندی، بهعنوان منشی شاهزاده مرادبخش بن شاهجهان (1033-1070 ق) برگزیده شد و در کنار او به سیاحت در دکن و بخشهای جنوبی هند پرداخت.
طغرا مدتی از عمر خود را در پنجاب هند گذراند. او در اگره، فتحپور و لاهور نیز بوده است. در سالهای پایانی عمر به تشویق میرزا ابوالقاسم قاضیزاده، حاکم کشمیر، به کشمیر رفت و در آنجا عزلت اختیار کرد. طغرا در همان شهر درگذشت و در کنار مزار کلیم کاشانی به خاک سپرده شد. وفات وی را پیش از سال 1078 ق دانستهاند.
طغرا بر مذهب تشیع و متمایل به تصوف اسلامی بود. از میزان تحصیلات ملا طغرا اطلاعی در دست نیست، اما از متن رسائل وی میتوان استنباط نمود که با کتب علمی، فلسفی و ادبی عصر خود آشنا بوده است.
کلیات اشعار طغرا شامل ساقینامه، قصاید، قطعات، فردیات، مثنویِ سرودنامه، ترکیببند، ترجیعبند، مخمّس، غزلیات و رباعیات است. عمدۀ شهرت طغرا مرهون رسائل اوست. این آثار تا مدتها در شمار کتب درسی فارسیگویان هند بود و در میان ایشان، بهعنوان نمونۀ اعلای نویسندگی تلقی میشد.
از طغرا 27 رساله بر جای مانده که عبارتند از: آشوبنامه (هفتآشوب)، الهامیه، انوارالمشارق، پریخانه، تاجالمدایح، تجلیات، تحقیقات، تذکرةالاحبا (تذکرةالاتقیا)، تعدادالنوادر، ثمرۀ طبی، جلوسیه، جوش بلبل (دیباچۀ معیارالادراک)، چشمۀ فیض، خمسۀ ضروریه (خمسۀ ناقصه)، رقعات، ضیافت معنوی، فردوسیه، کلمةالحق، کنزالمعانی، گریۀ قلم، مجمعالغرایب (مجمعالبحرین)، مرآتالفتوح، مشابهات ربیعی، معراجالفصاحة، نمونۀ انشا و وجدیه.
رسائل طغرا در موضوعاتی مانندِ توصیف، مدح، تاریخ، جغرافیا، طنز و هجو، مناظره، شرح احوال، شکایت و مرثیه است.
کثرت واژههای هندی، بسامد بالای اصطلاحات و واژگان مربوط به علوم و فنون گوناگون، ترکیبسازی، استفاده از قیدهای مرکب، حذف فعل ربطی بدون قرینه و بهکارگیری جملات غیرمتناوب و کوتاه از مختصات رسائل او در سطح زبانی است. نثر طغرا را مصنوع، تفننی، شاعرانه و متضمن استعارهها و تشبیهات پیاپی دانستهاند. صنایع پُربسامد رسائل طغرا عبارتاند از: تشبیه بلیغ، تشخیص حروفی، کنایه، حسآمیزی، واجآرایی، تتابع اضافات، توازی نحوی و سجع در سطح گروه و جمله، مراعات نظیر، اغراق، تلمیح، ایهام، استفاده از موتیوهای شعر سبک هندی در نثر و درج اشعار گوناگون در قوالب مختلف.
در تصحیح رسائل طغری مشهدی از نُه نسخۀ خطی و یک نسخۀ چاپ سنگی استفاده شده که از این میان، سه دستنویس اساس تصحیح قرار گرفته و از سایر نسخ به عنوان نسخهبدل استفاده شده است. اغلاط مسلّم نُسَخِ اساس با بهرهمندی از سایر دستنویسها تصحیح گردیده؛ کلمات و جملات افتاده از نُسَخ اساس نیز با استفاده از سایر دستنوشتهها به متن اصلی وارد شدهاست. در کلیۀ مراحل تصحیح، بسامد نسخهبدلها و صحت ضبط آنها، و معیارهای معناشناسی، دستوری، سبکشناسی و ادبی در نظر گرفته شده است.
در بخش تعلیقات، در مورد واحدهای واژگانی دشوار نکات و شرحهایی آورده شده؛ دربارۀ اعلام تاریخی و جغرافیایی و کتب کمتر شناختهشدهای که در متن رسائل از آنها سخن رفته، نیز توضیحاتی بیان گردیده است. در پایان کتاب، فهرست راهنمای تعلیقات، نمایهها و تصاویری از نسخهها به چشم میخورد.
رسائل طغرای مشهدی در 600 صفحه به قطع وزیری، توسط انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به چاپ رسیده و به قیمت 55.000 تومان به فروش میرسد.