میراث مکتوب – این مقاله گزارشی از پیشینۀ تاریخ نگاری در هند و اهمیت یکی از آثار تاریخی آن دیار، راج ترنگینی، در تاریخ سلاطین کشمیر است.
این اثر آغازگر تحول بنیادی در تاریخ نگاری هند است. زیرا برخلاف آثار قدیمتر از خود، که به سبب تأثیرپذیری از روحیۀ تاریخ گریزی و نگرش فراتاریخی هندویی بیشتر بر اسطوره ها و حماسه های دینی اشتمال دارند، متضمن نگاهی نقادانه به آثار پیشین است و مؤلف آن، کلهنه، با روشی علمی و نظرگاهی غیر اسطوره ای نزدیک به اصول و مبانی تاریخ نگاری امروزی، تاریخ سلاطین کشمیر را به نگارش درآورده است. وی از سنگ نبشته ها و کتیبه ها و سکه ها و آثار معماری و نسب نامه ها در کار خود بهره گرفته و همچون یک مورخ جامعه شناس در بخش های آخر کتاب به شرح اوضاع اقتصادی و احوال فرهنگی و دینی کشمیر زمان خود دست یازیده است. این تحول در تاریخ نگاری هند احتمالاً ملهم از سنت تاریخ نگاری اسلامی بوده و کلهنه از روش های مسلمانان در نگارش تاریخ و مطالعات جغرافیایی، مستقیم یا غیر مستقیم تأثیر پذیرفته است.
متن کامل این مقاله نوشتۀ دکتر فتح الله مجتبائی که در شمارۀ جدید مجلۀ شبه قاره (شمارۀ چهارم، پیاپی 5، پاییز ـ زمستان 1394 ) منتشر شده است اینجا بخوانید.